Uzun bir aradan sonra başlayan yeni eğitim-öğretim yılıyla birlikte, çocuklarda bazı sorunlar görebiliriz. Ev ortamının konforuna alışmış, ekran bağımlılığı gelişmiş, kaygı düzeyi yüksek ve sosyalleşme sorunu yaşayan çocuklarda okula gitmeyi reddetme, okul ortamına alışmakta zorluk, yersiz korkular, hırçınlık gibi davranış değişiklikleri; iştah ve uyku düzensizlikleri, mide bulantısı, karın ağrısı gibi bedensel yakınmalar görülme olasılığı olan sorunlardan sadece birkaçıdır. Gözlemlenen bu sorunlar sırasında ebeveynin tutumu ise kritik derecede önem arz eder. Basit bir davranış değişikliğinin bile çözebileceği okul direnci, yanlış tutumlarla içinden çıkılamaz bir kaosa dönüşebilir.
Eğer okula gitmeyi reddediyorsa…
Okullar ve veliler, harekete geçmeden önce genellikle “alışır, geçecektir” diyerek beklemeyi tercih eder ki bu da sorunun daha da derinleşmesine neden olur. Ne yazık ki kaçırılan her gün akademik başarı üzerinde olumsuz etki yaratacaktır. Ayrıca okula gidilmeyen her gün, çocuğu okuldan daha çok uzaklaştırıp, okul bırakımları için zemin hazırlamaktadır. Bu sonuçları en aza indirmek için erken harekete geçmeli, gerekirse profesyonel yardım almalısınız.
Kriz anında, krizi çözmeye çalışmayın. Okula gitmemek için avazı çıktığı kadar bağıran bir çocukla sorunu o anda çözmek oldukça zordur. Öncelikle yapmanız gereken, çocuğun neden okula gitmeyi istemediğini öğrenmektir.
Bunun için çok iyi gözlem yapmak önemlidir. Hem sizin hem de çocuğun sakin hissettiği bir anda (asla okul sabahları değil), çocukla konuşmak, neden okula gitmek istemediğini sormak uygun bir yaklaşım olacaktır. Endişelendiği, korktuğu şeyleri anlamaya çalışmak önemlidir çünkü çocuklar zihinlerinde asla düşünemeyeceğimiz senaryolar yazabilir. Çözümü basit bir sorun bile onlar için çözümsüz olabilir (örneğin, sadece zeytin yemek istemediği için bile okula gitmek istemeyebilir).
Beraberce çocuğun yaşadığı soruna çözüm üretebilir veya bunları yönetmek için bir plan geliştirebilirsiniz. Küçük ve özellikle duygularını ifade etmekte güçlük yaşayan çocuklarda önce gözlem yapın, sonra duygularını isimlendirin (yaşadıkları kafa karıştırıcı durumu tanımalarına yardımcı olun) ve çözüm arayışına gidin. Sizin ve çocuğun sakin olduğu bir anda şöyle bir konuşma yapabilirsiniz:
1. Adım: ”Sabahları üzgün, endişeli bazen de hırçın olduğunu görüyorum, sık sık da evde kalmak istediğini söylüyorsun” (gözleminizi aktarıyorsunuz)
2. Adım: “Hepimiz bazen üzgün ve endişeli olabiliriz. Yeni bir yere gideceksek, yeni bir başlangıç yapacaksak bu bizi korkutabilir. Alıştığımız ve güvende olduğumuz ortamdan çıkmak bizi huzursuz edebilir. Bu çok normal. Herkes bunu yaşayabilir” (Duygular normalleştiriliyor ve genelleniyor)
3. Adım: “Okula gitmek yeni arkadaşlar edinmen için, yeni şeyler öğrenebilmen için çok önemli. Kendini okulda güvende hissetmende sana yardımcı olabilecek şeyler bulabiliriz”. (Birlikte çözüm için yönlendirme)
Çocuğunuzun gerçekten üzüntü ve korku yaşadığını unutmayın ve onu anlamaya çalışın. Şefkat göstermek, onu dinlerken belki sarılmak, nezaket ve saygıyla onu dinlemek başlangıç noktasıdır. Hayal kırıklığı veya öfke yaşadığınız anlarda bile sakin kalabilmek, nezaket dilinden uzaklaşmamak önemlidir. Çocuğunuzun okula gitme konusundaki endişelerini sabırla dinlemek önemlidir.
Çocukları korkularıyla yüzleşmeye teşvik etmenin de bir nezaketi vardır; bu güven ve özerkliği teşvik eder. Zorla kolundan sürüklemek, sınıfta bırakıp kaçmak, tehdit etmek veya verilen sözlerin tutulmaması nezaketten uzak tavırlardır. Pes edip okula göndermemek yani kaygı tetikleyicilerinden kaçınmak ise uzun vadede kaygıyı artırır.
Nazik bir dil kullanarak okul konusunda kararlı olduğunuzu çocuğunuza hissettirin. Örneğin, “Okula gitmenin senin açından zorluğunu anlıyorum. Endişelerini ve korkunu birlikte çözebiliriz ancak okula gitmen gerekiyor çünkü okulda geçen her gün önemlidir” gibi kararlı bir açıklama yapılabilir.
İyi niyetli anne babalar, genellikle çocuklarının okula devamını teşvik etme çabalarının, evde kalmaya yönelik olumlu pekiştirmeler tarafından engellendiğini göreceklerdir: Uyuyabilme, günü dinlenerek, TV izleyerek, video oyunları oynayarak ya da bir başkasından daha fazla bireysel ilgi görerek geçirme yeteneği... Bir çocuk, okula gitmiyorsa şımartılmamalıdır. Çocuğunuz okul günlerinde evde bulunursa, okula benzer bir ev rutini oluşturun. Okula gidermişçesine kalkıp giyinmek, okul saatlerinde TV ve internet erişiminin sınırlandırılması, sanki derslere girermiş gibi okul çalışması yapılması, keyif verici aktivitelerin azaltılması düşünülebilir.
Çocuğun yaşadığı sıkıntıyla ilgili herkesi bilgilendirin. Okul devamının gerekliliğini net olarak ortaya koyun. Ebeveynler arasındaki iş birliği, anne-babanın ortak kararlı bir tutumu, net olmak konusunda önemlidir. Bir ebeveynin okulun o anki gerekliliği konusundaki şüpheciliği okul korkusunu besleyebilir. Bu nedenle çocuğun hayatındaki tüm erişkinlerin kararlı bir duruşu olmalıdır.
Okula gitmek istemeyen çocuklar, genellikle okulda öğretmenlere veya revir personeline baş ağrısı, karın ağrısı ve mide bulantısı gibi sayısız fiziksel şikayetle başvururlar. Eğer fiziksel bir nedene bağlı endişe yaşıyorsanız mutlaka bir doktor ile görüşün. Fiziksel bir hastalığın yokluğunda ise bu şikayetler sıklıkla kaygı ile ilişkilidir.
Okul korkusu zamanla geçmez. Okulu ertelemek ya da göndermemek sorunu daha da artırır. Mutlaka bir uzman desteği alarak, gecikmeden doğru müdahaleyle sorun çözülebilir. Önemli olan sabretmek, problemin varlığını kabul edip çözüm için açık olabilmektir.
NASIL ARANDI: #figenkaraceylancakmakcı #aile #okul #çocuk #psikolog #uzman #kocaeli #eğitim #yaratıcılık #ilham #özgüven #gelişim #stres #kaygı #okuladönüş #nazikdil #rutin #yardımalmak #iletişim
Azı yarar çoğu zarar
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Figen Karaceylan Çakmakcı
