Her düğümde sabrın, her ilmekte zarafetin saklı olduğu Hereke halısı, sadece bir halıdan ibaret değil yüzyıllar boyunca süregelen sanatın, emeğin ve kültürel zenginliğin sembolüdür. Osmanlı saraylarının gözdesi olmuş bu eşsiz sanat eseri; ince işçiliği, ipek ve yün kalitesi, çift düğüm tekniği ve yüksek ilmek sıklığıyla dünya çapında ün kazanmıştır.
İşte bu değerli mirası geleceğe taşımak amacıyla Körfez Belediyesi’nin, MARKA desteğiyle hayata geçirdiği Tarihi Hereke Halısı Üretim Atölyesi ve Kültürel Miras Müzesi, kültürümüzün köklerine uzanan bir köprü niteliği taşıyor. Müze, ziyaretçilerine sadece geçmişi tanıtmakla kalmıyor; aynı zamanda dokuma atölyesi sayesinde bu kadim sanatı öğrenme ve yaşatma fırsatı da sunuyor.
Göreve geldiği günden itibaren marka değeri taşıyan Hereke halısını yaşatmak, gelecek nesillere aktarmak ve eski günlerine kavuşturmak için önemli adımlar atan Körfez Belediye Başkanı Şener Söğüt, “Böylesine güzel bir projeyi ilçemize kazandırmanın mutluluğu içindeyim” diyerek, bu projeyle adeta Hereke’nin ruhuna dokunduklarını söylüyor.
KÜLTÜREL MİRAS MÜZESİ
Tarihi Hereke Halısı Üretim Atölyesi ve Kültürel Miras Müzesi, restore edilen tarihi Sümerbank evlerinde hayat buldu. Geçtiğimiz yıl ziyarete açılan bu yapı, iki ana bölümden oluşuyor. Kültürel Miras Müzesi bölümünde; Hereke halısının tarihçesi, genel özellikleri, kullanılan malzemeler, desen çeşitliliği ve uluslararası alanda kazandığı ödüller gibi pek çok bilgi yer alıyor. Ayrıca, halının dokuma süreci de detaylarıyla anlatılıyor.
Ziyaretçiler, ipek böceği yumurtasından başlayarak tırtıl evresi, koza oluşumu, ham ipekten boyalı ipeğe uzanan süreci gözlemleyebiliyor. Dokumada kullanılan artaç, mekik, kirkit ve makas gibi geleneksel araçlar da vitrinde sergileniyor. Tüm bu unsurların birleşimiyle ortaya çıkan, tamamlanmış bir Hereke halısı da müzede yerini almış durumda.
ÜRETİM ATÖLYESİ
Hereke Halısı Üretim Atölyesi ise hem kültürel mirasımızı yaşatmak hem de kadınlara istihdam sağlamak amacıyla faaliyet gösteriyor. Atölye bünyesinde şimdilik 10 dokuma tezgahı bulunuyor ve bu tezgahlarda 3 usta dokuyucu aktif olarak çalışıyor. Bugüne kadar iki halı tamamlandı. Bunun yanı sıra yaklaşık 15 aylık emeğin ürünü olan ve Hereke halısının meşhur desenlerinden “Yedi Dağın Çiçeği” adını taşıyan metrelik halı da bitirildi. Bu özel halılar hem sanatsal hem de kültürel bir değer taşıyor.
Geçmişte neredeyse her evde bir halı tezgâhının bulunduğu Hereke’de kadınlar, halı dokuma bilgisini kuşaktan kuşağa taşımanın getirdiği deneyimle ekstra bir eğitime ihtiyaç duymadan doğrudan üretime katılabiliyor. Dileyen halısını atölyede dokurken, dileyen de tezgâhı evine götürerek üretimi ev ortamında sürdürebiliyor. Tezgâhın boyutuna ve halının desenine göre belirlenen ücretlendirme sistemi sayesinde kadınlar, hem el emeğini değerlendirme fırsatı buluyor hem de aile bütçesine katkı sağlıyor.
HEREKE HALISININ ÖZELLİĞİ
Gelelim Hereke halısının özelliğine…
Hereke halısı, yalnızca bir zanaat ürünü değil aynı zamanda Türk halıcılık sanatının zirve noktasıdır. Tüm Anadolu halılarında olduğu gibi Hereke halısı da “çift düğüm” olarak bilinen Gördes düğümü ya da Türk düğümü tekniğiyle dokunur. Ancak onu diğer halılardan ayıran ve benzersiz kılan detaylar bu temel tekniğin ötesine geçer.
Hereke halısında kullanılan çift atkı sistemi, yapısal dayanıklılığın anahtarıdır. İnce ve kalın argacın bir arada, çift yönlü olarak atılması sayesinde halı çok daha sağlam ve uzun ömürlü hale gelir. Bu özel teknik, Hereke halılarına yalnızca estetik değil, aynı zamanda işlevsel üstünlük de kazandırır.
En dikkat çekici unsurlardan biri ise kullanılan malzemenin kalitesidir. Saf ipek iplikler, halıya hem zarif bir parlaklık hem de olağanüstü bir incelik kazandırır. Kesiminin milimetrik hassasiyetle yapılması, Hereke halılarını adeta birer sanat eserine dönüştürür.
700 FARKLI DESEN…
Desen dünyasına gelince...
Hereke halıları, sıradan motiflerin ötesinde bir tasarım zenginliğine sahiptir. Çoğu desen, Osmanlı saray ressamları ve nakkaşlarının elinden çıkmıştır. Bu nedenle halılar, yalnızca bir zanaat ürünü değil, aynı zamanda tarihî ve sanatsal değeri olan objelerdir. Bugün yaklaşık 700 farklı desene sahip olduğu bilinen Hereke halısı, bu yönüyle de dünya halıcılığı içinde ayrıcalıklı bir konuma sahiptir.
En çok öne çıkan desenler arasında; doğanın zarafetini yansıtan Yedi Dağın Çiçeği, çiçek motiflerinin ahenkle buluştuğu Binbir Çiçek, göz alıcı detaylarıyla Çeşm-i Bülbül, zarifliğiyle dikkat çeken Lalezar, sade güzelliğiyle Bademli, yaşamı simgeleyen Hayat Ağacı ve efsanelere konu olmuş Zümrüd-ü Anka yer alır. Bu desenler, sadece estetik birer motif değil aynı zamanda gelenek, inanç ve hayal gücünün ilmek ilmek işlendiği simgeler olarak halıların her santimetresine ruh katar.
.JPG)
HALKIN İLGİSİ BÜYÜK
Tarihi Hereke Halısı Üretim Atölyesi ve Kültürel Miras Müzesi’nin idari sorumluluğunu Tuğçe Karademir Yiğit üstlenmiş. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü mezunu olan Tuğçe Hanım, şu sıralar aynı alanda doktora çalışmalarını sürdürüyor. Müzenin büyük ilgi gördüğünü söyleyen Tuğçe Hanım, sadece çevre ilçe ve illerden değil, yurt dışından da ziyaretçilerin geldiğini belirtiyor.
Körfez Belediye Başkanı Şener Söğüt de projeye olan ilginin her geçen gün arttığını belirterek, talep doğrultusunda tezgah sayısını artırmayı planladıklarını ifade ediyor. Başkan Söğüt, “Kadınlarımızın bu projeye sahip çıkması ve geleneksel sanatımıza duyulan ilgi bizleri son derece mutlu ediyor. Talep arttıkça, atölyemizi daha da büyütmeyi, yeni tezgâhlar kurarak daha fazla kişiye hem istihdam hem de üretim imkânı sunmayı hedefliyoruz” diyor.
Körfez Belediyesi’nin bu yaklaşımı, sadece kültürel mirasın yaşatılması açısından değil, aynı zamanda sosyal fayda üretme anlamında da önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
NASIL ARANDI: #hereke halı müzesi # hereke # hereke halısı # ipek # şener söğüt # körfez # kocaeli
