Hollanda’nın masalsı köyleri: Giethoorn & Kinderdijk

Geçen sayıda, Hollanda’da kaldığımız bir haftalık zaman dilimi içerisinde ziyaret etme fırsatı bulduğumuz Rotterdam’ı anlatmıştım. Bu sayıda ise turistler tarafından en çok ziyaret edilen ve çok popüler olan masalsı köyler; Giethoorn ve Kinderdijk izlenimlerimi paylaşacağım. Keyifli okumalar.

Giethoorn

Hollanda’nın kuzeydoğusunda yer alan Overijssel eyaletinde konumlanan Giethoorn, 1958 yılında Bert Haanstra’nın yönettiği ünlü komedi filmi Fanfare’nin çekimlerinin burada yapılmasıyla tanınmış ve şöhreti tüm dünyaya yayılarak Hollanda’nın önemli turizm merkezlerinden biri haline gelmiş. Tüm zamanların en başarılı ikinci Hollanda filmi olan Fanfare’yi, 2,6 milyondan fazla sinemasever izlemiş, böylece Giethoorn’un haritadaki yeri belirginleşmiş.

Gezginlerin Hollanda seyahatlerinde mutlaka ziyaret ettiği ve sosyal medyada paylaştığı köyün fotoğraflarını gördüğüm ve hakkında yazılan gezi yazılarını okuduğum için Giethoorn’u merak ediyordum. Hollanda’ya gitmişken, bu köyü görmeden dönmek olmazdı. Rotterdam’da gezilecek ve görülecek yerlerin neredeyse tamamını bitirdikten sonra Giethoorn’ü keşfetmek için eşim Ömer Tan ve bizi misafir eden Nur - Gültekin Öztürk ile düştük yollara. Rotterdam’a iki saat mesafede bulunan Giethoorn’e (daha sonra ziyaret ettiğimiz diğer şehirlere de) giderken yol güzergahında sağlı sollu uzanan rengarenk lale tarlalarını izlerken, zamanın nasıl geçtiğini anlayamadım. Yeri gelmişken; dünyadaki çiçek soğanlarının yüzde sekseninin, lale soğanlarının yüzde altmışının Hollanda’da üretildiğini söylemeden geçmeyeyim.

Lale

Lale, Hollanda’nın simgelerinden biri olarak kabul ediliyor. Oysa kaynaklara göre lalenin Orta Asya’dan geldiği ve Hollanda’dan beş yüz yıl önce (1055 gibi) ülkemizde yetiştirildiği; Hollandalıların ilk olarak 1593’te botanikçi Carolus Clusius’un Leiden şehrindeki bahçesine getirdiği çiçek soğanları sayesinde laleyi tanıdığı biliniyor. Günümüzde Hollanda, yüzden fazla çeşidiyle; yılda iki milyara yakın lale çiçeği ve lale soğanı ihracatıyla dünya rekortmeni ve lalelerin ülkeye ciddi ekonomik getirisi var. Ayrıca her yıl bahar aylarında binlerce ziyaretçi Keukenhof ve Bollenstreek bölgesindeki lale tarlalarında muhteşem manzaraları görmek için ülkeyi ziyaret ediyor. Kısacası Hollandalılar lale ile bacasız fabrika kurmuşlar adeta. Ne diyeyim, akıllarını kullanmışlar! Biz ise hiçbir şeyin kıymetini bilmiyor, değerlendiremiyoruz. Laleyi Hollandalılara, Hereke halısını Çinlilere, Türk kahvesi ve lokumunu Yunanlılara kaptırdık maalesef!

Açık Hava Müzesi

Köyün içine araçla girilemiyor zira araçların girebileceği genişlikte bir yol yok. Bu nedenle köyün dışında bulunan otoparklardan birine aracımızı bırakıp yürümeye başlıyoruz. Köye girdiğimizde Orta Çağ’dan kalma tarihi bir dokuyla karşılaşıyoruz, sanki bir açık hava müzesinin ortasına düşmüşüz gibi hissediyoruz. Yemyeşil bir doğanın içindeki su kanalları ve üzerinde ahşap köprüler, kargılarla kaplı çatıları ile hobit evlerini anımsatan geleneksel evler, rengarenk çiçeklerle bezenmiş bahçeler, adeta masallardaki tasvirlere benziyor. Köyün yaklaşık üç bine yakın nüfusu var. Ancak yıl boyunca yaklaşık bir milyondan fazla turist köyü ziyaret ediyor. Dolayısıyla Giethoorn’da yaşayanların geçim kaynakları otel, restoran ve tekne işletmeciliği gibi turizm etkinliklerine dayanıyor. Köyde yüzlerce ziyaretçi olmasına rağmen öyle huzurlu ve sakin bir ortam var ki şaşarsınız.

Keçiboynuzu anlamına gelen Giethoorn’un tarihi 13. yüzyıla kadar uzanıyor. Bölgeye ilk yerleşenlerin, sellerde boğulan yaban keçilerine ait olan çok sayıda boynuz buldukları için köye bu ismi verdikleri düşünülüyor. Köydeki kanallar; bataklık ve sulak alanlarda oluşan turba kömürlerini çıkartmak için kazılan çukurların, 1776 ve 1825 yıllarında yaşanan sel felaketlerinde suyla dolmasıyla oluşmuş. Kömürleri taşıyabilmek için ulaşım amacıyla kazılan kanallarla birlikte günümüzdeki şeklini almış…    Köyü keşfetmenin en güzel ve en pratik yolu tekne kiralamak ya da ziyaretçiler için tur yapan teknelere binmek ancak biz hafta sonu gittiğimiz için çok kalabalıktı. Hem tekne kiralamak isteyenlerden oluşan uzun kuyruklar vardı hem de daracık kanallarda yer yer tekne trafiği sıkışıklığı görülüyordu. Dolayısıyla biz de arkadaşlarımızla birlikte köyü yürüyerek keşfetmeye karar verdik. Bu kararımızdan pişman olmadık zira istediğimiz, beğendiğimiz yerde durup fotoğraf çekebildik. Aynı zamanda spor da yapmış olduk. Bu arada değinmeden geçmeyeyim ki biraz önce köyün kalabalık olmasına rağmen sakin olduğundan bahsetmiştim. Bunun sebeplerinden biri de kanallarda dolaşılan teknelerin motorlu değil elektrikli tekne ya da kano olması. Bu sayede hem gürültü olmuyor hem de hava kirlenmiyor.

Kuzeyin Venedik’i

Hollanda’nın ya da ‘Kuzeyin Venedik’i olarak da anılan bu köyde araç yolu olmadığı gibi cadde ve sokaklar da yok. Evlerin aralarında sokak yerine kanallar var. Yani evlerin çoğu adacıkların üzerinde bulunuyor. Köy içinde ulaşım kanallarda teknelerle, karada ise kuzeyden güneye yaya ve aynı zamanda bisiklet yolu olan dar bir yolla ve ahşap köprülerle gerçekleştiriliyor.

Kanal boyunca yürürken evlere giden köprülerin bazılarında kilitli ya da zincirli kapılar gördük ki bu köprüler, şahısların özel mülküymüş, dolayısıyla geçilemiyor. Köyde yaşayan herkesin mutlaka teknesi vardır ama acil bir durumda karşıya geçerek anayola ulaşmak için köprü de şart. Bu nedenle anayolun karşısında evi olanlar, köprü de inşa ettirmişler. Böylece kanalın üzerinde çoğunluğu ahşap olan irili ufaklı 176 köprü, köyü daha da sevimli hale getirmiş… Kanal boyunca evlerin yanı sıra oteller, restoranlar, kafeler, hediyelik eşya dükkanları, heykeller karşınıza çıkıyor. Heykellerden en dikkat çekenler; heykeltraş Wim Kuijl’nin eseri Albert Mol Heykeli ve Jan Krikke’nin eseri Gieters Dansçıları.

Albert Mol Heykeli   

2008’de yapımı tamamlanan bronz heykel, Hollanda film tarihinde dönüm noktası olarak kabul edilen “Fanfare” filminde başrol oynayan ve 2004 yılında vefat eden aktör, komedyen ve yazar Albert Mol anısına yapılmış.

GIeterse Dansçıları Heykeli   

Tuğla bir kaide üzerinde duran bronz heykel, 2003 yılında yerel sanatçı Jan Krikke tarafından yapılmış ve folklorik bir dansı icra eden çifti tasvir ediyor.

Kuş sesleri eşliğinde iki saatten fazla yürüyüp, geri döndük. Yürüyüş güzergahımızda karşımıza çıkan kilise ve müzeyi zamanımız olmadığı için gezemedik. Köyün ortasında yer alan göletin kenarındaki kafe- restoranda kahvelerimizi yudumlayıp sohbet ederken, eşsiz manzarayı da hafızalarımıza kazıdık.

Giethoorn’ü ziyaret etmek istiyorsanız en az bir gün ayırmalısınız. Sessiz ve sakin bir tatil ortamı seviyorsanız, bir gece de konaklayabilirsiniz.

Hollanda’nın kültürel ve doğal mirasını yansıtan önemli bir köy olan Giethoorn’un, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almadığını öğrenince açıkçası şaşırdım. Acaba yanlış mı gördüm diye tekrar tekrar kontrol ettim ama doğal güzellikleri nedeniyle turistler tarafından çok ilgi gören bu cennet gibi köy maalesef listede yok.

Biz arkadaşlarımızın arabasıyla seyahat ettiğimiz için şehirler arası ulaşıma katılmadık ama Hollanda’da ulaşım için otobüs, tramvay, metro, deniz taksisi, feribot, deniz otobüsü vb. gibi birçok alternatif mevcut.

GIethoorn’e nasıl gidilir?

Eğer araba kiralamadıysanız köye tren ya da otobüsle gidebilirsiniz. Rotterdam veya Amsterdam merkezden trenle Steenwijk İstasyonuna ulaşıp, istasyondan çıktıktan sonra Giethoorn otobüs durağından 270 veya 70 numaralı otobüslerle köye ulaşabiliyorsunuz.

Ne zaman gidilir?

Hollanda’nın iklim koşullarına göre Giethoorn’a gitmek için en uygun zaman ilkbahar sonu, yaz ve sonbahar başlangıcı. Biz nisanda gittik, şansımıza sadece bir gün yağmur yağdı ama oldukça soğuktu. Festival zamanlarını da kontrol ederek giderseniz, bir taşla iki kuş vurursunuz.

Rüzgâr ve suyun ahenkle dans ettiği yel değirmeni köyü; Kinderdijk

Hollanda denilince akla gelen simgelerden biri de yel değirmenleri. Hemen her şehirde karşınıza yel değirmenleri çıkıyor. Ancak Rotterdam’ın yaklaşık 15 kilometre doğusunda yer alan Nieuw-Lekkerland beldesine bağlı olan Kinderdijk, Hollanda’nın en büyük değirmen ağına sahip. Ülkenin en ünlü turistik bölgelerinden biri olan bölgede 19 yel değirmeni bulunuyor. Bölgenin su seviyesini kontrol etmek ve taşkınları önlemek amacıyla 18. yüzyılda inşa edilen bu anıtsal değirmenler, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alıyor.

Kinderdijk sözcüğü Felemenkçede “çocuğun seti” manasına geliyor. Köyün ismi bir efsaneden geliyor. 1421’de meydana gelen büyük sel felaketi sırasında bölge sular altında kalır ancak Alblasserwaard polderi* zarar görmez. Efsaneye göre, fırtına dindiğinde bölgede kurtarılabilecek bir şeyin olup olmadığı araştırılırken, sallanan bir beşik görülür. Beşiğin yanına gidilince içinde uyuyan bir bebek ve beşiğin suya batmaması için sağa sola sıçrayarak dengelemeye çalışan bir kedi fark edilir. Bu mucizeye istinaden köye “Kinderdijk” ismi verilir.

Biz de yel değirmenleriyle dünyaca ünlü Kinderdijk’i görmek için birkaç saat ayırdık. Esen sert rüzgara rağmen sakin ve huzurlu bir ortam. Bisiklete binmek, yürüyüş ve piknik yapmak, tekne ile kanal turu yapmak, Hollanda hatırası fotoğrafları çekmek için ideal bir ortam. Restoran, kafe ve hediyelik eşya alışverişi yapabileceğiniz dükkanlar var.    

Ne zaman gidilir?

Her mevsim güzel ve farklı atmosfere sahip olan Kinderdijk, ilkbahar ve yaz aylarında yürüyüş ve bisiklet aktiviteleri yapmak, doğa ve çiçeklerin güzelliğini izlemek için daha uygun. Sonbahar aylarında ise ağaçların sarıdan kırmızıya değişen rengarenk yapraklarını fotoğraflayabilirsiniz.

Yeme- içme

Hollanda’nın en meşhur lezzetlerinin başında “Patat” adı verilen patates kızartması geliyor. Uzun kuyrukların olduğu dükkanları görünce anlayın ki patates kızartması satan dükkanlardır. Yemeden önce “Alt tarafı patates kızartması, ne kadar farklı olabilir ki?” diye düşündüğümüz patates kızartmasının lezzetinin gerçekten farklı olduğunu görünce sırrını sorduk: Hollanda’da yetişen patateslerin türünün kızartma yapmak için elverişli olduğunu (nişasta ve şeker oranı diğer patateslere göre çok daha azmış) ve pişirme yönteminin iki aşamalı olduğunu öğrendik.

Patatesler yüksek sıcaklıktaki yağda biraz pişirilip yaklaşık 15-20 dakika dinlendirildikten sonra tekrar yüksek ısıda pişiriliyormuş. Bir de kalınlığının 12 cm civarında olması gerekiyormuş ki bu da dışının çıtır, içinin yumuşak olmasını ve geç soğumasını sağlıyormuş. Ayrıca bu lezzete etki eden kızartma yağının tazeliğini ve kalitesini de es geçmeyelim.

Tavsiye edeceğim ve çok tercih edilen bir diğer sokak lezzeti ise stroopwafels. İki yuvarlak incecik waffle’ın arasına karamel şurubu konarak yapılan tatlı bir lezzet. 1800’lü yıllardan beri üretilen bu bisküvi görünümlü waffle’ı, birkaç yıl önce metro markette keşfetmiştim ama Hollanda’ya özgü bir lezzet olduğunu bilmiyordum. Şimdi diğer marketlerde de rastlıyorum. Hollanda’da stroopwafelsı tost gibi basıp, sıcak tüketiyorlar. Kahvenin ve çayın yanında lezzetli bir eşlikçi oluyor.

Alışveriş

Hollanda’dan en çok alınan hediyelik eşyalar listesinin başında “Klompen” denilen takunya gibi tahta ayakkabılar geliyormuş. Eskiden sulak alanlarda çalışan köylüler ayakları ıslanmasın ve çalı çırpı batmasın diye giyerlermiş ama günümüzde çok az giyiliyormuş fakat turistler arasında çok popülermiş.

Antika ve vintage eşya merakınız ve bavulunuzda da yeriniz varsa şehre gelmeden antika ve bit pazarlarının yerlerini ve gününü mutlaka öğrenin zira çok uygun objeler bulabilirsiniz. Peynir, lale soğanı, magnet, Hollanda’nın rengi olan turuncu şapka, lale figürleri ve yel değirmeni bibloları vs. alabilirsiniz.

*Polder: Deniz seviyesinin altında olan bataklık, haliç, göl veya kıyı alanlarının doldurulmasıyla elde edilen yapay arazi alanları.

NASIL ARANDI: #müzeyyen topçu tan # diş hekimi # kocaeli # hollanda # giethoorn # kinderdijk # gezi # seyahat