Menopoz, kadınlarda hormon dengesinin değişmesiyle doğurganlığın sona erdiği doğal bir olgunlaşma süreci. Ancak her ne kadar doğal bir süreç olsa da bu özel döneme hazırlıklı olmak, yaratacağı zorlu etkileri azaltmak açısından önemli.
Özel Akademi Hastanesi’nin başarılı kadın doğum uzmanlarından Op.Dr. Özlem Kemik Gül ile kadınların korkulu rüyası ‘menopoz’u konuştuk.
Menopozun bir hastalık olmadığını belirten Op.Dr. Gül, doğru bilinen yanlışlara dikkat çekerken, sağlıklı bir menopoz dönemi için de kadınlara önerilerde bulundu.
Şimdi Op.Dr. Özlem Kemik Gül’e kulak verelim.
Menopoza girme yaşı nedir?
Menopoza girme yaşı kişiye göre değişkenlik gösterir, ortalama 45–55 civarındadır. Fakat hiç doğum yapmamış kadınlar daha erken yaşlarda menopoza girebilir.
Menopoz nasıl ortaya çıkar?
Menopoz adetlerin tamamen kesilmesinden yaklaşık 1-5 yıl önce başlayan bir süreçtir. Ön menopoz (premenopoz) olarak adlandırılan bu süreçte adetler devam eder ancak hormonal dalgalanmalar nedeniyle sıkıntı yaşanabilir.
Nedir bu sıkıntılar?
Menopoz döneminde çok sık görülen sıkıntıların başında sıcak basması, ateş basması (vazomotor semptomlar) gelir. Sıcak basmaları kadınların sürekli şikayet ettiği bir durumdur. Çoğu kadın menopoza girdikten birkaç yıl sonra sıcak basmalarından kurtulur. Bazı kadınlarda ise ilk başlarda kendini belli etmese de sonraki yıllarda sıcak basmaları meydana gelir.
Peki, menopoz yaşam süresini etkiler mi?
Daha uzun süre yüksek östrojen etkisinde kalmak genç görünmeyi sağlayabilir ancak uzun yaşamda etkili değildir. Nitekim uzun süreli östrojen etkisi, rahim ve meme kanseri gibi hastalıkların etkisini de beraberinde getirir.
Her kadının menopoz yaşı annesi ile benzer mi?
Menopoza girme yaşı kalıtsal olarak belirlenmiştir ancak ‘Her kadın annesi ile benzer yaş ve koşulda menopoz yaşar’ demek doğru değildir. Sigara, beslenme ve yaşam tarzı gibi etmenler menopoz yaşını etkiler. Erken menopoza girmemek için stresten ve zararlı kimyasal maddelerden uzak durmalı, sigara kullanmamalı, kalsiyumu yüksek gıdalar tüketmeliyiz. Günde 200 ml süt, yoğurt ve dondurma yemeli, bol güneşlenmeli, vücudumuzdan D vitaminini eksik etmemeli, domates, balık, ceviz, brokoli, fındık gibi antioksidan besinler tüketmeli, haftada en az 3 gün spor yapılmalıyız.
Rahim alındığında menopoza girilir mi?
Menopoz yumurtalıkların hormonal faaliyetiyle ilgili olduğundan sadece rahim alındığında menopoza girilmez. Yumurtalıklar durduğu sürece adet göremeyiz fakat menopoza da girmeyiz.
Gebelik önleyici yöntemler erken menopoza yol açar mı?
Spiral, doğum kontrol hapı, tüplerin bağlanması gibi yöntemlerin hiçbirisi yumurtalıkların hormonal faaliyetlerini etkilemediği için erken menopoza yol açmaz. Araştırmalar, erken menopoza girme sebebinin yüzde 60 genetik olduğunu işaret etse de yaşam tarzı, beslenme, stres ve sigara kullanımı son derece etkili. Bu yüzden kadınların sigaradan uzak durması gerekir.
Menopoz kilo artışına neden olur mu?
Yaşla birlikte yağ-kas oranı bozulur ve yağlanma artar. Ancak bu olanlar menopozla ilgili değildir. Menopozda kilo alımının asıl nedeni kadının karamsarlığa düşüp daha da hareketsizleşmesi ve yaşa bağlı gelişen insülin direncindeki artıştır. Bunu önlemek için yukarıda da bahsettiğimiz gibi spor, sağlıklı beslenme ve stresten uzak yaşam öneriyoruz.
Cinsel yaşam sona erer mi?
Tabii ki hayır! Menopoz döneminde kadınlarda yapılan çalışmada yüzde 79’unda cinsel problem saptanmamıştır. Fakat menopozun ilk yıllarında vajinal kuruluğa bağlı cinsel birleşmede sıkıntı olduğunda oldukça basit olan tedavi yöntemleri vardır.
Menopoz depresyona neden olur mu?
Menopozla birlikte endorfin salgısı azalır. Ayrıca yıllardır devam eden adetin bitmesi, doğurganlığın sona ermesi, doğal olarak kadınları daha da sinirli yapar, akabinde de uykusuzluk, aşırı hassaslık ve depresyona meyil olmaktadır. Fakat bunlar menopoza adaptasyonla kısa sürede atlatılan sorunlardır.
Menopozla ilgili doğru bilinen en yaygın yanlış nedir?
Menopoz tedavi edilmesi gereken bir hastalık değil her kadının yaşadığı doğal bir süreçtir. Bir de kadınlar menopoza girdiklerinde kilo aldıklarını, vücutlarında değişimler olduğunu söyler. Bunların menopozla bir alakası yoktur. Bu ve bunun gibi rahatsızlıkların nedeni yaşlılıktır. Kadınlar menopoza girmese bile bu sıkıntıları yaşayacak. Fakat bu süreçte kadının yaşına, yandaş hastalıklarına da bağlı olarak yaşayabileceği sorunlar farklı olduğundan mutlaka bir kadın doğum uzmanına başvurulmalıdır. Ateş basması gibi semptomlar için eğer hasta uygun ise hormon replasmanı başlanıp 6 ayda bir tekrar kontrole çağırılmalı, eşlik eden başka rahatsızlıkları için ilgili branşlarla konsülte edilmelidir.
Menopozda hormon tedavisi kansere neden olur mu?
Menopoz tedavisinde kullanılan ilaçlar yıllarca denenerek geliştirilmiş, uzun yıllardır kullanılmakta ve çalışmalarla desteklenmektedir. 2002 yılında açıklanan çalışma sonuçlarında 5 yıl ve üzeri yüksek doz kullanım sonrası meme kanseri riskini artırdığı rapor edilmiş fakat çalışma genişletilince 2007’de bu ilaçların sanıldığı kadar kötü yan etkilerinin olmadığı ortaya konulmuştur. Uygun dozda ve doktor kontrolünde sürdürülen hormon tedavilerinin rahim ve kolon kanseri ile koroner kalp hastalığı riskini ileri derecede azalttığı bilinmektedir. Hormon tedavisi alan kadınların 6 ayda bir düzenli kontrol olmaları ise olası hastalıkları daha erken yakalamamızı sağlar ve tedavi başarımızı artırır.
NASIL ARANDI: #menopoz
