Tıp dilindeki adı ‘pnömoni’ olan zatürre, dünyada ve ülkemizde halen en sık görülen enfeksiyon hastalıklarından biri. Kısaca akciğer iltihabı olarak tanımlanan zatürre, tüm dünyada hastane başvurularının, tedavi giderlerinin, iş-okul günü kayıplarının ve ölümlerin önemli bir kısmından sorumlu. Zamanında ve doğru şekilde tedavi edilmediği takdirde ölümcül sonuçları olan zatürrenin sebeplerini, tedavi yöntemlerini ve bu tehlikeli hastalıktan korunmak için yapılması gerekenleri Medical Park Gebze Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Serdar Kalemci’ye sorduk.
Pnömoni, zatürrenin tıp dilindeki ismidir. Kısaca, akciğer iltihabı olarak açıklanabilir. Parazit, bakteri, virüs, mantar gibi çeşitli mikroplarla oluşabilir. Doktora sıklıkla başvurmaya neden olan, ölüme yol açabilen hastalıklar arasındadır. Özellikle çocuklarda, 65 yaş üstü yaşlılarda, kronik bir hastalığa sahip olanlarda (böbrek, şeker, kalp veya akciğer hastalığı gibi), sigara kullananlarda, bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalık veya ilaç kullanımı varlığında daha sık görülür.
Ateş, öksürük, balgam çıkarma, göğüs ağrısı en sık rastlanan belirtilerdir. Nefes darlığı, bilinç kaybı, bulantı-kusma, sık nefes alıp verme, kas-eklem ağrıları, halsizlik gibi belirtiler de görülebilir. Ağır zatürre durumlarında, hastada deri ve mukozanın mavi renk alması, ciddi nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü ve bilinç bulanıklığı olabilir.
Zatürre belirtileriyle gelen hastalar muayene edildikten sonra çoğunlukla akciğer grafileri çekilerek tanı konur. Ağır zatürre durumlarında ve hastaneye yatması gereken hastalarda kan testleri, bilgisayarlı tomografi ve balgam testleri gibi ileri incelemeler gerekebilir. Zatürreye neden olan mikrobun belirlenmesi için balgam örneğinin incelenmesi gerekir ancak çoğu zaman değişik nedenlerle mikrobu belirlemek mümkün olmayabilir.
Toplumda gelişen pnömoniler, tüm dünyada hastane başvurularının, tedavi giderlerinin, iş-okul günü kayıplarının ve ölümlerin önemli bir kısmından sorumludur. Günümüzde antibiyotiklerin yaygın kullanılmasına ve etkin bağışıklama politikalarına bağlı olarak enfeksiyon hastalıklarından ölümler giderek azalmakta iken toplumda gelişen pnömoniler halen yüksek hastalık ve ölüm nedenidir. Pnömoni, İngiltere ve ABD’de ölüm nedenleri arasında 6’ncı sırayı; enfeksiyonlara bağlı ölümler arasında ise ilk sırayı almaktadır. Ülkemizde ise alt solunum yolu enfeksiyonları, ölüm nedenleri 5’inci sırada yer almaktadır. Ülkemizde yapılan çalışmalarda pnömoniden ölüm oranının hastalığın ağırlığıyla ilişkili olarak yüzde 1 ila yüzde 60 arasında değiştiği ve hastanede tedavi edilen pnömonilerde oranın daha yüksek olduğu gösterilmiştir.
Antibiyotikler, ağrı kesici ve ateş düşürücüler, bol sıvı alımı, istirahat gibi tedaviler genellikle kullanılır. Hastaneye yatması gereken hastalarda daha farklı tedaviler gerekebilir. Çok ağır zatürre durumlarında yoğun bakımda yatış, solunum desteği uygulanma zorunluluğu doğabilir. Zatürreye neden olan mikrobun belirlenmesi çoğu kez mümkün olmayabilir. Ancak zatürre tanısı konulduktan sonra en kısa zamanda antibiyotik tedavisine başlanması gereklidir. Hastanın yaşı, hastalıkları, zatürrenin şiddeti gibi durumlara göre ayaktan mı yoksa hastaneye yatarak mı tedavi edileceğine karar verilir.
Tedavi süresi hastalığın başlangıçtaki şiddetine, sorumlu mikroba, eşlik eden bir hastalığın olup olmamasına ve hastanın bireysel yanıtına göre değişebilir. Genellikle ateşin düşmesini takiben 5-7 gün daha antibiyotiğe devam edilmesi önerilmektedir ancak bazı mikrop türlerine bağlı zatürre durumlarında tedavi süresini 10-14 güne, bazen de 21 güne kadar uzatmak gerekebilir.
Altta yatan kronik hastalıkların kontrol altına alınması, dengeli beslenme, hijyenik önlemler, sigara ve alkol alışkanlıklarının kontrolü, zatürre ve yıllık grip aşıları ile pnömoninin görülme sıklığı ve ölüm oranı azaltılabilir. Aktif veya pasif sigara içmek pnömonide bağımsız bir risk faktörüdür ve pnömoni tanısı alan olgulara sigarayı bırakma konusunda tıbbi destek verilmelidir. En sık zatürreye neden olan mikrop pnömokoklardır. Pnömokoklara karşı pnömokok aşısı (zatürre aşısı) önerilir.
NASIL ARANDI: #zatürre # pnömoni # hastalık # sağlık # öksürük # burun akıntısı # medical park gebze hastanesi # doktor # serdar kalemci
