5510 Sayılı kanunun 4/a - b – c (4/a SGK, 4/b Bağkur, 4/c Emekli Sandığı) sigorta kollarında ödenen “SGK İşçi ve İşveren primleri” aşağıdaki durumların varlığı halinde sigortalı çalışanlarca iade alınabilmektedir. Evet yanlış okumadınız ödenen SGK Primlerinizi oranları çerçevesinde geri iade alabiliyorsunuz. Sadece bu durum, kanunun belirlediği şu dört başlığın varlığı halinde geçerlilik kazanmakta.
1.Tavanı aşan primlerin iadesi
2.Yaşlılık toplu ödemesi
3.Ölüm toplu ödemesi
4.Yanlış ve yersiz alınan primlerin iadesi
Yukarıdaki başlıkları şartları ve geri iade koşullarıyla tek tek ele alalım.
Sigortalı kişi, aynı sigorta kolunda birden fazla işte çalışması halinde Kuruma ödenen primler toplamı, asgari ücretin 7,5 katını aşıyorsa eğer, aşan kısmın tamamının yüzde 15 ini iade alır. Sigortalının talebi üzerine en geç talep tarihini takip eden ay içinde nakden geri ödemesi sağlanır. Ancak aynı kanunun 82. maddesinde “Geri verilen primler için ayrıca gecikme cezası ve gecikme zammı ile faiz ödenmez.” Hükmü de yer aldığından başvuruların gecikmeden yapılması iade tutarının değerini kaybetmemesi açısından önem arz etmektedir.
Bu doğrultuda e-Bildirge sistemine de değinmekte fayda var. E-Bildirgede sigortalıların gün ve kazançlarını bildirirken sistem aslında prime esas kazanç üst sınırının üzerinde bildirim yapılmasına izin vermemektedir. Ancak gerek part-time, gerekse aynı sürelerde birden fazla işyerinde çalışmaları nedeniyle, aynı ayda birden fazla işverenle çalışan ve birden fazla işyerinden bildirilen sigorta primleri esas kazancın üst sınırını (asgari ücretin 7,5 katı) zaman zaman aşabilmektedir.
Yaşı dolduğu halde emekli olmak için yeterli prim günü bulunmayanlara yapılan toplu iadedir.
Yaşlılık nedeniyle parayı toplu geri iade alabilmek için 2 şartı sağlamak gerekiyor.
1.Çalıştığı işten ayrılan, işyerini kapatan veya devreden yani çalışma hayatı olmayacak,
2.Erkekler için 60, kadınlar için 58 yaşı doldurma durumu,
Yukarıda bahsi geçen koşulları sağlayan kişiler primleri eksik ve de tamamlama imkânları yoksa paralarını SGK’dan geri iade alabiliyorlar.
Yaşlılık toptan ödeme talebi, Kendisi veya varsa Vekili veyahut Vasisi tarafından SGK Müdürlüğünce hazırlanan GELİR/AYLIK/ÖDENEK Talep Belgesi ile yine SGK İl Müdürlüğüne başvurması ile sağlanmaktadır.
Ayrıca Yaşlılık toptan ödeme tutarının İade hesaplanması;
4/a sigorta kolunda 2008 yılı öncesi ve sonrası olmak üzere iki şekilde inceleniyor. 2008 den önce sigorta girişi sağlanan kişilere hem işçi hem de işveren primleri, 2008 sonrası başlangıç yapanlara ise, sadece işçi primleri geri iade ediliyor. Bağ-kurlular (4/b) için tarih ayrımı yapılmaksızın tüm primlerin iadesi mümkün, bu primler ise malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarını içermektedir.
Ancak bunların dışında sağlık için ödenen Genel sağlık sigortası, yapılan doğum ve askerlik gibi borçlanmalar iade edilmiyor.
Bu türde iadenin söz konusu olabilmesi için öncelikle sigortalı kişinin ölüm aylığı bağlanma şartlarını tamamlaması gerekmektedir.
Şartlar sağlandığı takdirde, ölen sigortalının eş, çocuk, anne ve babasına iade yapılmaktadır.
Ölen sigortalının hak sahiplerine “ölüm aylığı” bağlanmaması durumunda ölüm tarihi esas alınmak suretiyle, 4/a-c kapsamındaysa kendi adına bildirilen işçi ve işveren primlerinin oranları çerçevesinde, 4/b kapsamındaysa kendi adına ödediği malullük, yaşlılık, ölüm sigorta primleri yine kesildiği oranlarca kanuni mirasçıların (eş, çocuk, anne, baba) GELİR/AYLIK/ÖDENEK Talep Belgesi ile SGK ilgili ünitesine başvurmaları halinde toptan iadesi sağlanır.
Burada tek ayrıntılı nokta diğerlerinde hizmet borçlanmaları (doğum, askerlik, yurtdışı borçlanması gibi..) iade alınamazken, ölüm toptan geri ödemesinde hizmet borçlanmaları da kanuni mirasçılara iade edilmektedir.
5510 sayılı kanunda açıkça belirtilmiş “yanlış ve yersiz alınan primler” konusunda yeterli bilgi aslında yok. Uygulama da konuya yorum yapılacak olursa;
-Prime tabi tutulmayacak ödemelerin prime tabi tutulması
(Ayni yardımlar, ölüm, doğum ve evlenme yardımları, kıdem tazminatı, kasa tazminatı, bireysel emeklilik katkı payları gibi… SGK Yönetmeliğinin 102 inci maddesinde geçen haller)
-E-Bildirge sisteminde yanlış belge türünden bildirimde bulunulması
-Muaf olunan sigorta prim türünden prim alınması
-Çakışan hizmet süreleri
Yukarıda bahsi geçen durumlardan herhangi biri söz konusuysa ödendikleri tarihten itibaren 10 (on) yılı geçirmemek şartıyla sigorta tarafından kesilen hisse oranında işverenlere, sigortalılara ve kanuni mirasçılara faizi ile birlikte geri iadesi sağlanır.
Dikkat edilmesi gereken en önemli husus; Söz konusu primlerin ilgililere iade edilebilmesi için; primlerin ödendiği tarihten itibaren 10 (on) yılı geçirmemiş olmak ve işyerinin bağlı olduğu SGK Müdürlüğüne yazılı talepte bulunmaktır.
Son olarak çakışan hizmet sürelerine dair prim ödemeleri işveren ve işçi arasında yapılan sözleşmeye istinaden zorunlu olarak ödendiğinden faiz uygulanmaksızın ilgililere iadesi gerçekleştirilmektedir.
NASIL ARANDI: #haticegülen #malimüşavir #köşeyazısı #köşeyazarı #sgk #sgkprimleri #gerialmak #hukuk #sigorta #emeklisandığı #işçi #işveren #bilgi #köşeyazısı #yaşlılık #ölüm #yanlış #yersiz #tavanıaşan #kocaeli
