Türkiye’de görülmesi gereken şehirlerin başında gelir Şanlıurfa. Sahip olduğu tarihi ve kültürel zenginliklerle misafirlerini mistik bir yolculuğa davet eden Şanlıurfa, zengin mutfak kültürüyle de Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en çok ziyaret edilen şehirlerinden.
Şanlıurfa’da 3,5 yıl yaşamış, her bir kültürünü içine sindirmiş biri olarak bu yazıyı hazırlarken tüm özlemlerimi kelimelere sakladım. Keyifli bir Şanlıurfa gezisi için hiçbir detayı atlamamaya çalıştım. Şanlıurfa’yı henüz görmediyseniz, bu yazı size rehberlik edecek.
Şanlıurfa’ya nasıl gidilir?
Şanlıurfa’ya gitmenin en kolay ve hızlı yolu uçak seyahati. Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan, Şanlıurfa GAP Havalimanı’na aktarmasız 1,5 saatte gidiyorsunuz. Havalimanından merkeze geçmek de oldukça kolay. HAVAŞ’la ulaşım sağlayabilir veya araç kiralayabilirsiniz.
Ne zaman gitmeli?
Şanlıurfa, karasal iklime sahip olduğundan yazları aşırı sıcak oluyor, kışın ise kuru bir soğuk hakim. Urfa için en iyi seyahat zamanı bahar ayları. Nisan-Haziran veya Eylül-Kasım aylarında şahane oluyor Urfa. 3,5 yıl Urfa’da yaşamış biri olarak küçük bir uyarı yapayım; Ramazan ayında ve bayramlarda hemen her restoran kapalı oluyor. Yani Urfa’ya gastro tur düşünüyorsanız kesinlikle buna dikkat etmelisiniz.
Konaklama
Şanlıurfa’da tarihi dokuyu hissederek güne uyanmak istiyorsanız, Ala Han Butik Otel (Eski Manici Otel) bu isteğinize cevap verecek en güzel otellerden biri. Her odası zevkle döşenmiş, mistik havayı da içinde barındırıyor. Şahane bir terası ve Urfa manzarası var. Hilton Garden Inn, Urfa’da klasik 5 yıldızlı otel hizmetini alabileceğiniz otellerden biri. Eski şehir tarafında bulunması da tarihi havayı yaşamanıza imkan tanıyor.
Şehrazad Konağı, Balıklıgöl’e 500 metre mesafede bulunan, Urfa’nın sembollerinden konak otel. Burada da kendinizi tarihin kollarına bırakabilirsiniz.
Balıklıgöl (Halil-ür Rahman Gölü)
Bilindiği gibi Şanlıurfa bir inanç turizmi şehri. Balıklıgöl de buna hizmet eden yerlerden biri. En çok bilinen hikâyesi, Hz. İbrahim’in putperestliğe karşı mücadele ettiği dönemde, dönemin kralı Nemrut tarafından yakalatılması, dev bir odun ateşi yakılıp, şu anda Urfa Kalesi’nde bulunan mancınıklardan ateşe doğru fırlatılması. İşte tam o anda Allah’ın ‘Ey ateş, İbrahim’in üstüne serin ve selamet ol’ emriyle ateşin suya, odunların da balığa dönüşmesi. İşte bu şekilde oluşan Balıklıgöl’de, balıkları besleyebilir, göl çevresindeki dükkânlardan alışveriş yapabilirsiniz.
Ayn Zeliha Gölü (Zeliha’nın Gözyaşları)
Balıklıgöl’ün hemen yanında bulunan göl, Hz. İbrahim’e aşık olan Nemrut’un kızı Zeliha’yı temsil ediyor. Hz. İbrahim ateşe atıldıktan sonra Zeliha’nın gözyaşları göle dönüşüyor. Şimdilerde burada mini bir kayık turu yapabilir, çevresinde bulunan mekânlarda çay, kahve, mırra, menengiç kahvesi içebilirsiniz. Akşamları bu bölgede ney sesi dinlemek de ayrı bir güzel. Öğrencilik yıllarımızın en uğrak mekânıydı diyebilirim.
Tarihi Urfa çarşıları
Balıklıgöl’e gelmeden başlayan tarihi çarşıların içinde ne ararsanız var. Özellikle baharatçılar, bakırcılar ve kumaşçılar dikkat çekiyor. Urfa’ya gelip de bu çarşıları görmeden dönmek olmaz. Hem fotoğraf çekmek hem hediyelik almak için tarihi çarşılarda bol bol zaman geçirebilirsiniz.
Eyüp Peygamber Makamı ve Camii
Şanlıurfa, ‘peygamberler şehri’ olarak da biliniyor. O nedenle burada pek çok peygamberin adını duymanız mümkün. Eyüp Peygamber’in hastalığı süresince kaldığı mağara da Urfa’da yer alıyor. Hastalığı sırasında şifa bulduğu söylenen su kuyusu ve sabırla sırtını dayadığı sabır taşı da burada.
Rizvaniye Camii
Balıklıgöl’ün ucunda bulunan tek minareli cami, gezginlerin tüm fotoğraflarında yer alan sembolik bir yapı. Bizans döneminde kilise olarak kullanılan bu yapı, Osmanlı zamanında camiye dönüştürülmüş.
Halil-Ür Rahman Camii
Balıklıgöl’ün girişinde tüm ihtişamıyla sizi karşılayan cami, Bizans döneminde Meryem Ana kilisesiymiş. Şimdi ise bir külliye gibi düşünülebilir. Hem cami hem de Hz. İbrahim’in ateşe atıldığı yer, ayrıca içinde medrese ve mezarlık da bulunuyor.
Hz. İbrahim’in doğduğu cami ve dergâh
Şanlıurfa’nın merkezdeki mağara, Hz. İbrahim’in doğduğu ve inanç turizminin kalbinin attığı yerlerden. Bunun en önemli nedenlerinden biri de Hz. Muhammed’in sakalının bir telinin de burada olması. Ayrıca halk, bu mağaradan çıkan suyu zemzemden sonra en şifalı su olarak kabul ediyor.
Şanlıurfa Kalesi
Balıklıgöl’den yukarı doğru bakıldığında görünen kale, Urfa Kalesi. Hz. İbrahim’in ateşe atıldığı tepe olan Dambak Tepesi’nde bulunuyor. Ateşe atıldığı mancınıklar da hemen kalenin yanında yer alıyor. Pazartesi günleri hariç her gün ziyaret edebilirsiniz. Kalenin tepesinden Urfa oldukça güzel görünüyor.
Gümrük Han
Urfa’da yaşamış biri olarak ‘En çok neyi özlüyorsun?’ diye sorulsa, Gümrük Han’da menengiç kahvesi içmeyi çok çok özlediğimi söylerdim. Kanuni Sultan Süleyman döneminden kalma kervansarayın üst katlarında şimdilerde terzi dükkânları, alt katta ise kahveler bulunuyor.
Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi
İçerisinde Göbeklitepe’nin bir modelinin yer aldığı arkeolojik müze görülmeye değer. İçinde Asur, Babil ve Hitit dönemlerine ait taş eserler, eski çağlardan kalma çeşitli aletler ve etnografik kalıntılar bulunuyor.
Göbeklitepe
Üniversite yıllarımda henüz Göbeklitepe kazıları yeni başlamıştı. O zamanlar Göbeklitepe’ye gidip, kazı alanına bakar, tepedeki ağaçta mola verirdik. Şimdilerde tüm dünya Göbeklitepe’yi konuşur oldu. Özellikle de inanç sistemine dair ne varsa Göbeklitepe ile birlikte değişti. Urfa’ya giderseniz, Göbeklitepe’yi görmeden dönmeyin!
Halfeti
Şanlıurfa’nın saklı cennetidir Halfeti. Gaziantep’e daha yakın olmasına rağmen Şanlıurfa’ya bağlı olan Halfeti’ye gittiğinizde mutlaka tekneyle baraj gezintisi yapın. Özellikle Fırat Nehri’nin altında kalan mimari yapıları bu gezintide keşfedeceksiniz. Vaktiniz varsa bir gece konaklayabilir, tertemiz bir sabaha uyanabilirsiniz. Derelerden geçerek keşfedin Halfeti’yi. Çekem Mahallesi ve Savaşan Köyü’nü de ziyaret edin. Halfeti’nin meşhur siyah güllerinden bir fidan alıp yetiştirmek üzere getirebilirsiniz ama yetişir mi bilinmez çünkü siyah gülün sadece Halfeti’de yetiştiği söyleniyor. Rum Kalesi’ne çıktığınızda harika bir manzara sizi bekliyor olacak. Asma köprüyü kullanarak karşıya geçin ve köprüde fotoğraflar çektirin. ‘Halfeti Gerdanı’ olarak da bilinen köprüden suya atlayan çocukların eğlencesini izleyin.
Halfeti’de nehir kenarındaki restoranlardan birinde yöreye has Şabut (Şaput) balığı yiyin. Biraz yağlı bir balık olmasına rağmen lezzetli. Urfamızın meşhur patlıcan kebabı (eğer Urfa’da uzun bir süre yaşadıysanız Urfamız demek adettir), domatesli kebap, haşhaş kebabı, Urfa kebabı, soğanlı kebap, çağırtlak kebabı, dolma eziği de tercih edilebilecek lezzetler arasında. Burma tatlısı, şıllık tatlısı, peynir helvası da denenebilir. Unutulmayacak güzelliklerle dolu Halfeti’ye mutlaka bir gününüzü ayırın hatta bir gece de misafir olun, pişman olmayacaksınız.
Savaşan Köyü
Birecik Barajı ile sular altında kalan ve su altından görünen cami minaresiyle sembolik bir köy haline gelen Savaşan Köyü’nü de mutlaka ziyaret edin. Halfeti’de tekne turu yaparsanız bu köye mutlaka uğrayın.
Harran Kültür Evi
Mezopotamya’nın en önemli mimari yapısı olan evler, yazın çöl sıcağında serin, kışın kuru soğukta sıcak olma özelliği taşıyor. Tarihi Harran Kültür Evi’nde eski zamanlara dair temsili her şey bulunuyor. Ayrıca yöresel kıyafetler de deneyebiliyorsunuz.
Tarihi Harran Üniversitesi
Harran Üniversitesi, dünyanın ilk üniversitesi olarak biliniyor. Bu bilginin doğruluğu konusunda yazılı bir kaynak olmasa da dilden dile bu şekilde dolaşıyor. Harran’da yaşayan Asur ve Babil uygarlıklarının astroloji konusunda oldukça ileride oldukları söyleniyor. Ve tarihi üniversitede özellikle astroloji bilimin incelendiği belirtiliyor.
Şuayb Şehri
Şuayb şehri, Harran’a 45 kilometre mesafede, Roma döneminden kalma antik bir kent. Şuayb Peygamber’in burada yaşadığı düşünülüyor. Burada kendisinin makamı kabul edilen bir de mağara var. Yüzlerce kaya mezarı ve Roma dönemi mimarisini yansıtan evlerin kalıntıları da bulunuyor.
Soğmatar Antik Kenti
Şuayb şehrinden 15 kilometre ileride bulunan, Roma döneminden kalma bir antik kent. Yapılan araştırmalarda buradaki Pognon Mağarası’nda bulunan dinsel motiflerden ay tanrısı Sin’e tapınıldığı ortaya çıkmış. En çok dikkat çeken ise ‘Kutsal Tepe’ denilen ve üzerinde tanrı kabartmalarının, yazıtların olduğu tepe.
Atatürk Barajı
‘Barajı da mı gezeceğiz?’ demeyin, GAP’ın en önemli yapılarından biridir Atatürk Barajı. Türkiye’nin gelmiş geçmiş en kapsamlı projesi olması nedeniyle oldukça önemli. Barajın Şanlıurfa’da kalan kısmında bir seyir terası bulunuyor. Bu seyir terasından barajın ne yazık ki sadece bir kısmını görebiliyorsunuz. Barajın gerçek büyüklüğünü kestirebilmek için ancak kuşbakışı bir görüş açısı lazım. Dünyanın en büyük 6. barajı, Türkiye’nin ise tek başına en büyük elektrik ve sulama kaynağı olan barajı görmeden dönmeyin!
Şanlıurfa’da ne yenir?
Şanlıurfa’da her yer kebapçı, her yer ciğerci. Sabah balkondan baktığınızda yürüyen biber tepsilerini görebilirsiniz. Herkesin kafasında bir biber tepsisi, fırına götürüyor. Dolayısıyla Urfa’da kebap çeşitlerine doymadan, gece gündüz ciğer yemeden dönülmez. Kebapta belki Adana, Urfa ile yarışır fakat ciğerde Urfa bir numaradır.
Ciğerci Aziz, Sembol Ocakbaşı ve Sevgi Ciğer Salonu, ciğerin en leziz yapıldığı yerler.
Bir diğer kebap da haşhaş kebabı. Birecik’te, Cevdet Usta’nın yerinde yemenizi öneriyoruz. Patlıcan kebabına gelirsek, merkezde Gülbaba, Gülhan Restoran, Sembol Ocakbaşı ve Dedecan Ocakbaşı’nı tercih edebilirsiniz.
Favori tatlı, şıllık tatlısı. Şanslıysanız ev yapımı künefe de yersiniz, ‘şimdiye kadar böyle künefe yemedim’ dersiniz. Gülhan Resoran’ın dev lahmacunu ve yanında gelen şahane mezeleri de denemeye değer. Restoranlarda verilen bostana, babagannuş gibi mezelerin tadı damağınızda kalacak. Bir diğer lahmacun mekânı da Çulcuoğlu Restoran. Burada da lahmacunun yanı sıra kebap çeşitleri ve şıllık tatlısı gibi Urfa’ya dair tüm lezzetlere doyabilirsiniz.
Bir de terbiyesiz tavuk var ki Urfa’da çok meşhur. Her bir yemeğin adı da biraz hafifmeşrep. Bu da onlardan biri. İlk olarak Osmanlı Ocakbaşı tarafından yapılan terbiyesiz tavuğu Çağdaş Ocakbaşı’nda da deneyimleyebilirsiniz. Çiğ köfte için de en güzel şehir Urfa. Çiğ köfteyi bir sıra gecesinde bir de restoranda deneyin. Sıra gecesinde, önünüzde yapılırken ağzınızın suları akacak.
Ve en sevdiğimiz öğün kahvaltı. Urfa’da kahvaltı da bir başka oluyor. İsotlu, acı biberli yumurtadan Urfa peynirine, yeşilliklerden sebzeye, bunların tırnaklı pideyle buluşmasına kadar kahvaltıda ne ararsanız var. Bir de alışkanlık oluyor ki her şeyi dürüm yapmaya başlıyor insan. Gelelim ‘Urfa’da kahvaltı nerede yapılır?’ sorusuna. Köprübaşı Kahvaltı Salonu, öğrencilik yıllarımızın vazgeçilmez, nam-ı diğer pis kahvaltıcısı Pis dediğimize bakmayın, fazla salaş oluşundan bu ismi takmıştık. Hakkını verelim, orada yediğimiz kaşarlı yumurtayı, susamlı tırnaklı pideyi daha da başka yerde yemedik. Bir de bal kaymaklısı var ki fırından sıcacık çıkan tırnaklı pideyle buluşunca, enfes oluyor.
Zahter Kahvaltı Salonu da Urfa’da uygun fiyatlı yöresel kahvaltı salonlarından biri. Salçalı yumurta, ballı kaymaklı ve taze tırnaklı pidesiyle keyfinize keyif katacak.
Eğer daha kapsamlı ve şık bir kahvaltı yapmak istiyorsanız Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan, eski bir handan otel ve restorana dönüştürülmüş Cevahir Han biçilmiş kaftan. Urfa yemeklerinin yanı sıra serpme yöresel kahvaltısıyla da meşhur bir mekân.
Şanlıurfa’dan ne alınır?
• Urfa fıstığı
• Bakır işleri
• Urfa biberi, isot
• Urfa peyniri
• Nar ekşisi, nar pekmezi
• Mırra kahvesi
• Taş süsleme ürünleri
• Halı ve kilim
• Kumaş çeşitleri, şal vb.
Yapmadan dönmeyin!!!
• Göbeklitepe’yi görmeden
• Balıklıgöl’de akşam sessizliğinde ney sesi dinlemeden
• ıra gecesinde eğlenmeden
• Patlıcanlı kebap yemeden
• İsot almadan
• Harran evlerinde yöresel kıyafetlerle fotoğraf çektirmeden
• Halfeti’de tekneyle batık şehri gezmeden
• Halfeti’de şaput balığı yemeden
• Gümrük Han’da menengiç kahvesi içmeden
• Urfa’nın yöresel lezzetlerini tatmadan
DÖN-ME-YİN!!!
NASIL ARANDI: #gurmekaşif #gamzekırsapancı #akınsapancı #şanlıurfa #geziyazısı #öneri #göbeklitepe #harran #halfeti #urfaçarşısı #gümrükhan #kocaeli
