Halk arasında ‘kireçlenme’ olarak bilinen osteoartrite, en sık görülen eklem rahatsızlıklardan biri. Özellikle 50 yaşın üzerindeki kadınlarda karşılaşılan eklem kireçlenmesi, hastalarda ağrıya sebep olarak yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiliyor. Genellikle diz ekleminde kendini gösteren kireçlenmenin en önemli sebeplerinden biri, obezite. Medical Park Gebze Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Op. Dr. Serdar Demiröz, “Tedavisi mümkün olmasa da alınacak önlemlerle yaşanan sıkıntıları hafifletmek mümkün. Kireçlenmeye ‘dur’ demenin ilk şartı ise düzenli egzersiz ve kilo kontrolü” diyor.
Halk arasında kireçlenme olarak bilinen osteoartrite bağlı şikayetler, ortopedi poliklinik başvurularının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Aynı anda birden çok eklemde görülebilse de en sık diz ekleminde görülür. Bunun nedeni, diz ekleminin yük taşıyan eklem olmasıdır ve bu nedenle hastalık obeziteyle yakından ilişkilidir. Bunun yanında kalça, bel ve el ayak eklemlerinde de görülebilir.
Eklem kireçlenmesi, yaşlılık ve aile bireylerinde kireçlenme olması (genetik yatkınlık vardır) en sık neden olsa da eklem yapısını ve eklem üzerindeki yük dağılımını bozan durumlarda da oluşabilir. Doğuştan kalça çıkığı veya bacak boyu eşitsizlikleri, eklemde veya ekleme yakın bölgelerde oluşmuş kırıklar, dizde menisküs-bağ yırtıkları ve geçirilmiş eklem iltihapları genç hastalarda kireçlenme oluşumuna neden olabilir.
Özellikle 50 yaş üstünde ve kadınlarda görülen osteoartrit, eklem kıkırdak yapısında bozulma ile karakterize romatizmal bir hastalıktır ve ortalama yaşam süresinin artmasına bağlı olarak sıklığı giderek artmaktadır. Eklem kıkırdak hasarı zamanla ilerler, eklemde osteofit dediğimiz eklem içinde de bulunabilen kemik oluşumlar görülür ve ilerleyen dönemde, eklemde dışardan bakıldığında fark edilebilecek düzeyde şekil bozuklukları meydana gelir.
Hastalarda temel yakınma giderek artan ağrı, eklemde takılma hissi ve hareket kısıtlılığıdır. Ağrı istirahatle azalır ancak uzun istirahat sonrası eklemde tutukluk ortaya çıkar. Hareketle eklemde sürtünme sesleri duyulabilir. Diz eklemi kireçlenmesinde özellikle merdiven inip çıkma ve çömelme gibi eklemi zorlayan aktivitelerde güçlük görülür.
Hastalığın teşhisinde ve şiddetini belirlemede direk grafi (röntgen) kullanılır. Manyetik rezonans görüntülemeye de (MRI) tanı ve tedavi planlamasında ihtiyaç duyulabilir. Kireçlenme teşhisi için spesifik bir laboratuvar bulgusu yoktur, dolayısıyla kan testlerine ihtiyaç duyulmaz.
Kireçlenmeye bağlı oluşan eklem hasarını geriye çevirecek bir tedavi yoktur. Tedavide temel amaç, ağrıyı gidermek ve eklem fonksiyonlarını geri kazandırmaktır. Hastanın yaşına ve hastalığın şiddetine göre uygun tedaviye karar verilir. Hazırlayıcı faktörlerin ortadan kaldırılması ve hasta eğitimi tedavinin ilk basamağıdır. Kilo verme ve düzenli egzersiz, şikayetlerde ciddi oranda azalma sağlar. Fakat şu da unutulmamalıdır ki özellikle dizinde kireçlenme olan hastalar çoğu zaman obez ve hareket güçlüğü yaşayan hastalardır.
Kiloya bağlı kireçlenme, kireçlenmeye bağlı ağrı ve hareket zorluğu, hareketsizliğe bağlı kilo alımının olduğu bir kısır döngü oluşur. Kilo vermek ve egzersiz için diyetisyen ve fizyoterapistlerden profesyonel yardım alınması bu nedenle önemlidir.
Fizik tedavi, eklem bölgesindeki kasları güçlendirerek şikayetlerde azalma sağlar. Baston-yürüteç ve dizlik kullanımı eklemdeki yükü azaltarak kısmi rahatlama sağlar. Kaplıca ve sıcak uygulamalar da şikayetlerde geçici rahatlama sağlasa da maalesef uzun dönem faydaları kanıtlanamamıştır. Eklemde şişlikle seyreden ağrı ataklarında soğuk uygulama yapmak gerekir.
İlaç tedavisi sıklıkla, bu önerilere ek olarak kullanılır. Etkilenen eklem bölgesine uygulanan krem, sprey ve ağızdan alınan ilaçlar genellikle birlikte kullanılır. Bununla birlikte eklem içi enjeksiyon tedavisi son dönemde popülaritesi giderek artan bir tedavi şeklidir. Eklem sıvısının akışkanlığını artıran, kıkırdak hasarını azalttığı düşünülen eklem içi iğne tedavileri kısmi fayda sağlasa da faydaları kesin olarak kanıtlanmamıştır.
EKLEMLER TEMİZLENEBİLİYOR
Tüm bu seçeneklerden fayda görmeyen hastalarda cerrahi tedavi düşünülür. Halk arasında kapalı yöntem olarak bilinen artroskopik cerrahi ile eklem temizliği ve hastalıklı kıkırdakların temizlenmesi mümkündür. Bazı uygun hastalarda yeni kıkırdak oluşumuna yönelik müdahaleler yapılabilir. Eklemde kireçlenmeye neden olan şekil bozukluğu olan hastalarda bunu düzeltmeye yönelik cerrahi tedaviler de uygulanabilir. Kireçlenmeye bağlı belde sinir sıkışıklıkları ve darlık olabilir, buna yönelik gevşetme ameliyatları yapılabilir. İleri derece kireçlenmesi olan yaşlı hastalarda ise en sık uygulanan cerrahi tedavi eklem protezi ameliyatlarıdır.
NASIL ARANDI: #eklem # kireçlenme # diz # sağlık # doktor # medical park gebze hastanesi # ortopedi # travmatoloji # Op. Dr. Serdar Demiröz
