Medical Park Gebze Hastanesi Üroloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Adem Tok; erkeklerde, özellikle 40 yaşından sonra sıkça görülen ‘iyi huylu prostat büyümesi’ rahatsızlığının teşhisi ve tedavisi hakkında bilgi paylaşımında bulundu.
“Prostat, erkelerde idrar kesesinin hemen altında yerleşmiş, ortalama ağırlığı 18-20 gram olan, ‘kestane’ şeklinde bir cinsiyet bezidir. İdrar yapma esnasında, idrarı aşağıya doğru taşıyan üretra kanalının bir kısmını çevreleyen prostatın en önemli görevi, meni oluşumu ve atılımı için gerekli sıvının bir kısmını sağlamaktır. ‘İyi huylu prostat büyümesi’ (Benign Prostat Hiperplazisi), yaşlanma ve hormonal etkiler sonucu oluşan; kişinin yaşam kalitesini etkileyen hatta tedavi edilmediği takdirde böbrek yetmezliğine sebep olabilen bir hastalıktır. Bu hastalık genellikle 40 yaşından sonra başlar ve ilerleyen yaşla birlikte görülme sıklığı artar. Büyüyen prostat, idrar çıkışına engel olarak sık idrara çıkma, gece idrara kalkma, idrarda yanma, acilen idrar yapma isteği, kesik kesik idrar yapma, idrar akım hızında azalma, idrar yapmada zorlanma, çatallı işeme, idrar kaçırma ve hiç idrar yapamama gibi şikayetlere sebep olur.
Aslında bunlar, sadece iyi huylu prostat büyümesine ait şikayetler değildir. Prostat kanseri ya da prostat iltihaplanması gibi idrar çıkışına engel olan veya idrar torbasının fonksiyonel bozukluklarına sebebiyet veren hastalıklarda da aynı şikayetler görülebilir. Bu şikayetlerle doktora başvuran hastalardan, öncelikle şikayetleriyle ilgili detaylı bir öykü alınır, ayrıca diğer sistemik hastalıklar ve kullanılan ilaçlar sorgulanır. İşeme sıkıntılarının derecesini belirlemek için kullanılan anket şeklindeki skorlama sistemleri, hasta veya sağlık personeli tarafından doldurulur.
Değerlendirmenin olmazsa olmazı, parmakla rektal muayenedir. Bu muayene hekimler için iki nedenden dolayı önemlidir: Birincisi, eş zamanlı olarak prostat kanserinin varlığını belirlemek. İkincisi, prostat boyutunu tahmin etmeye yardımcı olarak yapılacak tedavi şeklini belirlemek.
Muayenenin ardından, hastalardan tam idrar ve kandan bakılan PSA (prostat spesifik antijen) tahlili istenir. İdrar akım hızını ölçen üroflovmetri, diğer adıyla işeme testi de mutlaka yapılmalıdır. Böbrek fonksiyon testleri, ultrasonografi, ürodinami ve idrar yolları endoskopisi gibi testler ise şayet doktor gerekli görürse uygulanabilir.
Hastaya iyi huylu prostat büyümesi tanısı konulduktan sonra sıra tedavi aşamasına gelir. Eğer hastanın alt idrar yolu şikayetleri hafif düzeydeyse, tedavide ilk adım hiçbir ilaç tedavisi vermeden gözleyerek bekleme yöntemidir.
Bu aşamada gece boyunca veya ev dışındayken idrar sıklığını azaltmak için hastaya; sıvı alımının azaltılması, idrar çıkışını artıran kafein ve alkollü içeceklerden uzak durulması, hasta idrar söktürücü ilaç kullanıyorsa ilgili doktoruna danışarak ilacın zamanının değiştirilmesi gibi yaşam tarzı önerilerinde bulunulur. Elbette, burada önemli olan hastanın kontrollerini aksatmamasıdır.
İyi huylu prostat büyümesinde diğer bir yöntem, ilaçla tedavidir. Şu çok iyi bilinmelidir ki kullanılan ilaçlar prostatı tamamıyla yok etmez; ilaçlar kesildiğinde şikayetler geri gelebilmektedir. Bu amaçla iki grup ilaç kullanılmaktadır. Birincisi, alfa-bloker yani prostatın düz kaslarını gevşeterek şikayetleri ve idrar akışını düzelten ilaçlardır. Bu grupta çok sayıda ilaç vardır ve etkinlikleri hemen hemen benzerdir. Bazı yan etkileri olsa da bu ilaçlar, çoğunlukla hasta tarafından iyi bir şekilde tolere edilmektedir.
İkinci ilaç grubu, 5 alfa redüktaz inhibitörleridir. Bunlar genellikle 40 gramdan büyük prostatlarda kullanılır ve 6 aydan sonra prostat boyutlarında yüzde 20’lere varan oranda küçülme sağlar. Burada dikkat edilmesi gereken nokta şudur: Bu ilaçlar özellikle 12 ay kullanıldığında, PSA değerlerini yarıya düşürerek olası bir prostat kanserini gizleyebilir. Hem doktor hem de hasta bu konuda uyanık olmalıdır.
Eğer hastalar ilaçla tedaviden fayda görmez veya hastada tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, sık sık idrarda kanama, idrar torbasında taş, böbrek fonksiyonlarında bozulma ve tekrarlayan ani idrar yapamama durumları oluşursa, hastaya cerrahi tedavi yapılmalıdır. Cerrahi tedavide; prostatın boyutu, mevcut imkanlar ve hasta tercihine göre kapalı veya açık ameliyatlar yapılmaktadır.
Günümüzde kapalı ameliyat için çok sayıda yöntem olsa da en sık uygulanan yöntem, TUR denilen ‘Transuretral Prostat Rezeksiyonu’dur. Özellikle bipolar plazmakinetik teknolojiler sayesinde, daha az istenmeyen yan etki ve yüksek başarı oranı nedeniyle TUR, altın standart tedavi yöntemidir. Hasta ameliyattan bir veya iki gün sonra sondası alınarak taburcu edilebilmektedir.
Diğer bir endoskopik yöntem ise lazer ameliyatlarıdır. Bu amaçla çok sayıda lazer kullanılmıştır. Özellikle buharlaştırma uygulanan tekniklerde, lazerle tedavinin dezavantajlarından biri patoloji için materyal alınamamasıdır. Bu da olası bir kanser durumunun gözden kaçmasına sebebiyet verebilir.
Özellikle büyük boyutlu prostatlarda açık prostat ameliyatı tercih edilen yöntemdir fakat bu cerrahilerde hastanede yatış ve sonda süresi 1 haftayı bulabilmektedir. Son zamanlarda açık prostat ameliyatına alternatif olarak HOLEP denilen ‘holmiyum lazer prostat enükleasyonu’ endoskopik olarak başarılı bir şekilde uygulanmaktadır.
Tekrar vurgulayacak olursak, prostat sağlığının korunması erkekler için önemlidir. Bu nedenle hiçbir idrar sıkıntısı olmasa bile en geç 50 yaşından sonra mutlaka her yıl üroloji doktoru ziyaret edilmelidir.”
NASIL ARANDI: #prostat # iyi huy # erkek # 40 yaş # ilaç # cerrahi yöntem # tedavi # sağlık # Medical Park Gebze # Üroloji Uzmanı # Dr. Öğr. Üyesi Adem Tok # kocaeli
