Hereke Kalesi

Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde de yer alan 1400 yıllık tarihi Hereke Kalesi gün yüzüne çıktı. Körfez Belediyesi tarafından restore ettirilen kale, yerli ve yabancı turistleri ağırlamaya başladı. Tarihi dokusu ve İzmit Körfezi’ne hakim manzarasıyla bölgenin tanıtımına katkı sunacak olan Hereke Kalesi’nin, dünyaca ünlü kültürel miraslarımızdan biri olan Hereke halısına ilgiyi de artırması bekleniyor.
Öte yandan Körfez Belediyesi; kale içindeki mini amfi tiyatroda söyleşiler, konserler, açık hava sinema gösterileri gibi kültürel etkinlikler düzenleyerek, Hereke’yi daha da canlandırmayı planlıyor.
Hereke Kalesi’nin tarihini, restorasyon çalışmalarını, turizme katkısını, bölgeye daha çok yerli ve yabancı turist çekmek amacıyla hazırlanan diğer projeleri Körfez Belediye Başkanı Şener Söğüt’ten dinledik. Hafta sonu gezilecek yerler listenize Hereke Kalesi’ni de eklemeyi unutmayın!

Sayın Başkanım, Hereke Kalesi’ni restorasyon çalışmaları ne zaman başladı?
Körfez Belediyesi’nin eski başkanlarından Sayın Yunus Pehlivan döneminde Hereke’nin tarihi dokusunu gün yüzüne çıkarmak, aynı zamanda en önemli kültürel değerlerimizden biri olan Hereke halısına dikkat çekmek amacıyla bir arama konferansı yapıldı. Aslen Herekeli olan eski bakanlarımızdan Fikri Işık öncülüğünde, rahmetli Prof. Dr. Haluk Dursun hocamızın önderliğinde gerçekleştirilen arama konferansında Hereke Kalesi’nin de ortaya çıkarılması kararı alındı, proje çalışmalarına başlandı. Hereke Kalesi ile ilgili ilk adım böylelikle atılmış oldu. İlk ihale geçen dönem gerçekleştirildi, hemen arkasından sur çalışmalarına başlandı. Biz göreve geldikten sonra da kalan kısmını tamamladık. Bunun yanı sıra kalenin içerisine küçük bir kafe, mescit, yürüyüş yolları, otopark ve mini bir amfi tiyatro yaptık.

Hereke Kalesi’nin tarihinden ve öneminden de bahseder misiniz?
Hereke Kalesi’nin 640’lı yıllarda, Roma İmparatorluğu döneminde yapıldığı tahmin ediliyor. Osmanlı’nın kuruluşundan sonra Orhan Gazi’nin İzmit’i fethi sırasında, İzmit’ten kaçanların Hereke Kalesi’ne sığındığı biliniyor. Tarihi kayıtlarda, durumu öğrenen Orhan Gazi’nin, Ali Bey’i başbuğ olarak görevlendirdiği ve Ali Bey’in kaleyi aldığı bilgisine yer veriliyor. Hereke Kalesi’nin 1326 yılında Osmanlı Beyliği’ne bağlandığı biliniyor. Hereke Kalesi Osmanlı hakimiyetindeyken, II. Bayezıd döneminde gerçekleşen ve 45 gün devam eden depremle adeta yerle bir olmuş. Sonrasında restorasyon çalışmaları yapılmıştır belki ama günümüze gelindiğinde kaleden eser kalmamış. Sadece birkaç köşede kalıntılar vardı, temeli de toprak altındaydı. Hereke Kalesi’ni öne çıkaran en önemli unsurlardan biri Hereke’nin tam içinde bulunması. Hereke halkı yürüyerek çok rahat bir şekilde kaleye ulaşabiliyor. Tarihi dokuyu hissederek, muhteşem Körfez manzarasına karşı, çayını ya da kahvesini yudumlayabiliyor.

MATRAKÇI NASUH ÇİZMİŞ
Peki, kale restore edilirken hangi kaynaklardan yararlanıldı?
Bir rivayete göre; Kanuni Sultan Süleyman, Irak seferine çıktığında ordusunu bu bölgede dinlendirmiş. O esnada minyatür sanatçısı Matrakçı Nasuh kalenin minyatürünü çizmiş. Eldeki tek vesika buydu, projelendirme esnasında bu çizimden faydalanıldı. Tabii bu bölge SİT alanı ilan edilmeden önce kalenin içine birkaç ev yapılmış. Hereke Kalesi’ni gün yüzüne çıkarırken kamulaştırma yapmak zorunda kaldık. Hereke Kalesi, restorasyon çalışmaları tamamlandığında şimdiki halini aldı.

Biraz da kalenin özelliklerinden bahseder misiniz?
Hereke Kalesi, çevresiyle birlikte 8 dönümlük bir alanı kapsıyor, kalenin iç alanı ise 4 dönüm. Surların uzunluğu 300 metre, 12 metre yüksekliğinde 5 tane de burç bulunuyor. Kalenin birkaç tane de kapalı alanı mevcut. Bu alanları müze haline getirmeyi hedefliyoruz. Bal mumundan Hereke halısı dokuyan kişi figürleri yaparak, müzede sergilemeyi planlıyoruz. Hereke’nin tarihi dokusunu anlatacak objeler de olacak müzede. Kalenin içinde çok kıymetli zeytin ağaçlarımız var, bunları koruduk. Kalenin etrafında Hereke’nin endemik bitkilerinden erguvan ağaçlarımız var, sayılarını daha da artırmayı planlıyoruz. Peyzaj çalışmaları kapsamında lale dikmeyi de hedefliyoruz.

ETKİNLİKLER YAPILACAK
Kalede etkinlikler de düzenlemeye başladınız değil mi?
Kalenin içine yaptığımız mini amfi tiyatroda kültür-sanat etkinlikleri düzenlemeye başladık. Bu alanda açık hava sinema gösterileri, söyleşiler ve konserler de olacak. Etkinliklerimize Hereke halkının ilgisi büyük oldu. Kalemiz zaten her daim açık, isteyen gelip gezebilir. Hereke halkı özellikle mesai saatinden sonra geliyor, hem Körfez’e hakim bir tepede bulunan kalede günün yorgunluğunu atıyor hem de muhteşem manzaraya karşı çay-kahve keyfi yapıyor. Çocuklar da okuldan sonra soluğu burada alıyor. Kocaeli istikametindeki tur gezilerinde buranın bir destinasyon noktası olarak ele alınması için TURSAB başkanımızla görüştük. Hedefimiz burada yerli ve yabancı turistleri ağırlamak. Bu şekilde Hereke’yi daha da canlandırmak istiyoruz.

Hereke’de kale dışında gezilecek-görülecek yerler çok değil mi? 
Hereke halısı gibi dünyaca ünlü değerlerimizden biri de Sümerbank’a ait olan dokuma ve halı fabrikasının sınırları içindeki tarihi Kaiser 2. Wilhelm Köşkü. Köşkün ilginç bir de hikayesi var. Hereke halısının ününü duyan Alman İmparatoru’nun eşi Hereke’ye gelmek istemiş. O dönem, yabancı misafirlerin barakalarda ağırlanmasının ayıp olacağı düşüncesiyle bir köşk inşası uygun görülmüş ve Alman İmparatoru Kaiser 2. Wilhelm’in İzmit’i ziyareti öncesinde Sultan 2. Abdülhamit’in emriyle iki hafta içerisinde bu köşk yaptırılmış. Tam karşısında Fabrika-i Hümayun dediğimiz Milli Saraylar İpekli Halı Dokuma Fabrikası var. Özellikle burada üretilen kumaşlar sarayların koltuk döşemelerinde ve perdelerde kullanılıyor. Saraylara halılar zaten buradan gidiyor. Rüştiye Mektebi var yine Hereke’de. Yeni adıyla Sümer İlköğretim Okulu. Onun tam karşısına Sanat Sokağı yapıyoruz, projesini hazırladık. Bu sokakta bulunan 6 tane yapının dış cephe restorasyonlarını aslına uygun gerçekleştireceğiz. Çok güzel bir sokak ortaya çıkacak. Hereke’ye gelen yerli ve yabancı turistler burada güzel vakit geçirecek. Hereke’nin marinası ve sahili var biliyorsunuz. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen 24 dönümlük sahil şeridi de yerli ve yabancı turistler için  bir çekim noktası. 

YENİ PROJELER VAR
Gerçekten saymakla bitmiyor…
Hereke’de yine tarihi açıdan önemli bir alanımız daha var. Eski Sümerbank Fabrikası’nın olduğu 40 dönümlük bir alan. İçinde de 20 bin metrekare tescilli yapı var. Fabrika özelleştirildikten sonra burası bir şahsın oldu. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan Hereke’ye geldiğinde bu alanla ilgili bir çalışma yapılmasını istemişti. İlerleyen süreçte bu alanın ihyasıyla birlikte Hereke daha da güzelleşecek. Burasıyla ilgili birkaç fikir var; halı pazarı olabilir, halıyla ilgili bölümlerin yer aldığı bir üniversite kampüsü olabilir, kültür-sanat alanında faaliyet gösterecek atölyelerin bulunacağı bir yapı olabilir. Tabi önce buranın kamulaştırılması gerekiyor. Umarım bir an önce bu adımlar atılır ve Hereke bambaşka bir yer olur. Kısacası sahili, marinası, tarihi eserleri ve doğal güzellikleriyle birlikte Hereke’nin yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktası olması için çalışıyoruz. 

NASIL ARANDI: #körfez belediyesi # şener söğüt # körfez # kocaeli # kültür # tarih # sanat # müze # kale # hereke # hereke kalesi