Helikopter ebeveynlik kavramı, literatüre 1969 yılında Haim Ginott tarafından kazandırılmıştır. Küçük bir çocuk danışanının annesini tanımlarken “Annem tıpkı bir helikopter gibi sürekli etrafımda dönüyor” demesiyle ortaya çıkmıştır. Bu tür ebeveynlerin en önemli özelliği çocuklarına aşırı odaklanmış olmalarıdır. Genellikle çocuklarının hayatlarına ilişkin ve özellikle başarı ya da başarısızlıkları için çok fazla sorumluluk üstlenme, çocuğun hayatı üzerinde aşırı kontrol, aşırı korumacılık ve mükemmeliyetçilik helikopter ebeveynlerin belli başlı özellikleri arsındadır.
Helikopter ebeveyn tutumu çocuklar çok küçükken kendini göstermeye başlar. Yürüme çağında sürekli çocuğu gölge gibi takip etme, davranışlarını ve oyunlarını yönlendirme, tek başına zaman geçirmesine fırsat vermeme gibi davranışlar; okul çağında güvenilir öğretmen ve eğitimciler bulma konusunda aşırı çaba, çocuğun arkadaş ve aktivitelerini belirleme, ev ödevi ve okul projeleri için orantısız yardım sağlama şeklinde kendini belli edebilir. Düşük notlar için öğretmeni arama, çocukla birlikte oturup ders çalışma, birden fazla özel kursa gönderme gibi davranışlar da okul çağında sıkça karşılaşılan diğer tutumlar arasındadır.
Helikopter ebeveynlik çocuk kaç yaşında olursa olsun devam edebilir. Çocuğunun öğrenim göreceği üniversiteye ve bölüme karar verme, evleneceği kişinin kim olacağı konusunda belirleyici olma, evlendikten sonra yaşayacağı yer ve eş ilişkileriyle ilgili müdahaleler bile şaşırtıcı olmaz. Helikopter ebeveynlikte kaçınılmaz son, çocuğun kendisini sürekli yetersiz, işe yaramaz hissetmesi ve bu ruh halinin ömür boyu devam etmesidir.
• Çocuk karşılaştığı bir sorun karşısında kendisine yeterince güvenmediği için yoğun kaygı atakları yaşamaya her zaman adaydır.
• Fizyolojik bir durum olmamasına rağmen mücadele etmesi gereken bir durumla karşılaştığında sık sık karın ağrısı, mide bulantısı, baş ağrısı gibi bedensel yakınmalar farkında olmadan edindiği en kolay baş etme yöntemidir.
• Arkadaş sorunu yaşadığı zaman sorunlarını kendi başına çözmek yerine şikayetçi bir tutum sergileyip, mücadele etmek yerine ebeveynin sorunlarını çözmesi için beklemek alışkanlık haline gelebilir.
• Sosyal ilişkilerinde bir sorun yaşadığı zaman baş etmek yerine yalnızlığı tercih edebilir.
• Özgüven sorunları, sorumluluk alma konusunda yetersiz olma, risk almaktan kaçınma gibi davranış kalıpları edinir.
• Anne babadan ayrılmakta, ayrışmakta, birey olmakta zorlanır
• Akranlarıyla sürekli sorun yaşama, aile ilişkilerinde öfkeli olma, çatışmalı ilişki kurmaya eğilimlidir.
• Erişkinlik çağında daha yüksek oranda kaygı ve depresyona yatkınlık gözlenir.
• Daha yüksek oranda evlilikte sorun yaşar.
• İş yaşantısında inisiyatif almaktan kaçınma ve başarısızlık sanki kaçınılmaz son gibidir.
Ebeveyn olmak bıçak sırtında yürümek gibidir. Dozunu iyi bilmeyi gerektirir. Helikopter ebeveyn tutumunda gözlenen, sadece çocuğa duyduğumuz abartılı sevginin sonucu, aşırı korumacı davranmadır. Yani koşulsuz sevginin kontrolcülüğe kayması… Azı karar çoğu zarar misali; çok sevsek ve sonuçları görebiliyor olsak bile bazen sabırlı olup çocuğun kendi deneyimlerini yaşamasına fırsat vermek gerekir. İşte o zaman helikopter ebeveyn değil, destekleyici ebeveyn oluruz.
NASIL ARANDI: #figenkaraceylançakmakcı #doktor #uzman #psikiyatrist #çocuk #yalan #anne #baba #ebeveyn #psikiloji #helikopterebeveynlik #kaçınılmazson #pediatri
Azı yarar çoğu zarar
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Figen Karaceylan Çakmakcı
