Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), okul öncesi çocuklarda başlayıp yetişkinlikte de devam edebilen, aşırı hareketlilik, kısa dikkat süresi ve dürtüsellikle karakterize bir bozukluktur. Hiperaktivite, olağandışı hareketlilik veya anormal derecede aktif olma durumuna denilmektedir. Diğer bir deyişle çocukların kendini kontrol edemediği psikolojik bir hastalıktır. Çocuklarda en sık görülen psikiyatrik bozukluklardan birisidir ve tedavi edilmediği takdirde çocuğun ruhsal ve sosyal gelişmini ve de eğitim hayatını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
DEHB dünya genelinde çocukların %5-12’sini etkilemektedir. Ruh sağlığı merkezlerinde yapılan çalışmalarda erkek/kız oranları 3-5/1 ile 9/1 arasında değişmekle birlikte, toplum çalışmalarında 2/1 oranında bildirilmiştir.
DEHB klinik bir tanıdır; tanıyı kesinleştirmeye yönelik herhangi bir laboratuvar tetkiki ya da özgün bir test yoktur. Tanı araçları; aile ve çocukla yapılan görüşmeler, klinik gözlem, fiziki ve nörolojik muayene, davranış değerlendirme ölçekleri ve bilişsel testlerdir. Değerlendirmede ebeveynler, öğretmenler ve diğer özel kişlilerden ölçekler yardımıyla bilgi toplanabilir.
DEHB olan çocuklarda genellikle endişeli, sinirli, öfkeli ve üzgün bir ruh hali gözlemlenebilir. Fakat unutulmaması gereken en önemli noktalardan biri de DEHB’nin tedavi edilebilmesidir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivitenin ortak özellikleri şunları içerir:
• Sabit hareket
• Saldırgan davranış
• Dürtüsel davranış
• Dikkat dağınıklığı
• Odaklanmakta zorluk çekmek
• Dikkatini sürdürememek
• Göz teması kurmamak
• Aynı faaliyette uzun süre devam edememek
• Çabuk sıkılmak
• Detayları gözden kaçırmak
• Unutkanlık
• Karşısındakini dinlemekte güçlük çekmek
• Özel eşyaları ve emanetleri kaybetmek
• Basit yönergeleri akılda tutamamak
• Sık hata yapmak
DEHB belirtileri nelerdir?
DEHB olan çocuklar dikkatini toparlamakta veya bir yerde sabit durmakta zorlanabilir. DEHB olan bazı çocuklar sadece ev hayatı değil aynı zamanda okul hayatlarında da sorunlarla karşılaşabilir.
DEHB, çocuğun sahip olduğu hiperaktiviteye bağlı olarak farklı şekillerde hareket etmesine neden olabilir. Örneğin; hiperaktivitesi olan çocuklar diğer çocuklara göre arkadaş edinmekte zorlanabilir. Bu hastalığa sahip çocukların diğer çocuklara oranla konsantre olmaları ve olaylar karşısında verdikleri tepkiler oldukça farklıdır. Öğretmenlerinin sordukları sorulara parmak kaldırmadan direkt cevap verebilir.
Dikkatleri çok kolay dağıldığı için unutkan olabilirler. Genelde hayal kurmaya eğilimlidirler. Bazı şeyleri kaybedebilir veya ödevleri bitirmekte zorlanabilirler. Farkında olmadan çok konuşabilir ya da konuşan insanların sözlerini kesebilirler.
DEHB olan çocuklar endişeli, sinirli, öfkeli ve üzgün olabilirler. Çocuklarda DEHB’nin tedavi edilebilecek tıbbi bir sorun olduğu bilinmelidir.
Tedavi yöntemleri
Tedavisi için doktor, öğretmen, aile ve okul arasında iş birliğine ihtiyaç vardır. Her çocuk için yaşam alanı, öncelikler ve ailenin imkanları doğrultusunda tedavi planlanır. Çocuğu incitmeden bilgi vermek, tedavide onay ve desteğini almak önemlidir.
Davranışçı yöntemlerde, ilaç ve eğitim birbirine paralel olarak uygulanır. Her çocukta ilaç kullanmak şart değildir. Gerekli vakalarda aileler ilaç kullanımı konusunda suçluluk ve kararsızlık gösterdiklerinden; bu durum bazen tedavinin gecikmesine, sorunların büyümesine, çocuğun yaralanması veya etrafını etkilemesine neden olmaktadır. İlaçlar doktor kontrolünde kullanıldığından kesinlikle ciddi bir yan etkiye ve bağımlılığa neden olmaz. Ne kadar erken değerlendirilip üzerinde durulursa, akademik hayatta güçlükler, hırçınlık, mutsuzluk gibi ikincil problemlerin gelişmesi o kadar engellenebilir. Toplum ve okul hayatındaki yanlış bilgiler nedeniyle, çocukların bu tanı ile dışlanmasına yönelik korkular erken değerlendirmelere engel olmaktadır.
Gün geçtikçe okullarda ve toplumda, bu güçlüğü yaşayan çocuklar artık doğru tanınmakta; “yaratıcı, enerjik, çabuk karar veren, pratik, hazırcevap, coşkulu” yönlerini öne çıkaracak şekilde aramızda, kendine güvenen, kendileri ve çevreyle barışık, üretken bireyler olmalarının kapısı aralanmaktadır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite ile ilgili bilgi almak için danışmanlık merkezimizden randevu alabilirsiniz.
Yeni Nesil Çocuk Gelişimi Danışmanlık Merkezi
Körfez Mahallesi, Rafet Karacan Bulvarı,
No: 21/16 Altun İş Merkezi- İzmit/Kocaeli
Telefon: 0507 269 90 04
(Özlem AKSU BORA)
NASIL ARANDI: #özlem bora aksu # yeni nesil danışmanlık # dikkat eksikliği # hiperaktivite bozukluğu # dehb
