HABER: EYLEM SELVİ ARI
Hilal Şahinarslan Yaran’ın sahibi olduğu Özel Şefkat Özel Eğitim Okulu, özel eğitim gerektiren bireylere verdiği eğitimler ve bu alandaki başarılı çalışmalarıyla adından sıkça söz ettiren bir kurum. Otizmli bireylerin günlük hayata daha kolay adapte olabilmesine de yardımcı olan kurum, içinde bulunduğumuz ‘Otizm Farkındalık Ayı’ kapsamında çeşitli çalışmalara imza atıyor. Otizmin bir eksiklik değil, farklılık olduğunu söyleyen Hilal Şahinarslan Yaran, “Farklılıklara saygılı, otizm konusunda bilinçli ve otizmli bireylere karşı anlayışlı olmalıyız” diyor.
Özel Şefkat Özel Eğitim Okulu’nda, çeşitli yaş gruplarında yaklaşık 30 otizmli birey eğitim alıyor. Hilal Şahinarslan Yaran, otizm hakkında şu bilgileri paylaşıyor: “Otizm, doğuştan gelen ya da yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan karmaşık bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Otizmin, beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı sanılmaktadır. Genetik temellidir ama çevresel faktörlerin de otizme neden olduğu bilinmektedir. Erkeklerde daha sık rastlanmakla birlikte kızlarda otizm belirtileri daha yoğun olarak görülüyor. Otizmin en iyi tedavisi, erken tanıyla başlayan eğitim sürecidir. Yoğun bir eğitim, otizmli bireyi yaşama daha kolay adapte eder.”
Otizmin erken fark edilebilmesi için ailelerin dikkatli olması gerektiğinin altını çizen Yaran, sözlerine şöyle devam ediyor: “Eğer göz teması kurmuyorsa, ismi söylendiğinde dönüp bakmıyorsa, parmağıyla istediği şeyleri göstermiyorsa, yaşıtlarının oyunlarına ilgi duymuyorsa, sallanmak ve parmak uçlarında yürümek gibi hareketlere sahipse, dönen nesnelere karşı aşırı ilgi duyuyorsa, takıntılı davranışlar sergiliyorsa ve konuşmasında gerilik yaşıyorsa ebeveynler otizmden şüphelenilmeli. Erken tanı ve doğru bir eğitim yöntemiyle yoğun olarak eğitim alan çocukların; yaklaşık yüzde 50’sinde otizm belirtileri kontrol altına alınabilmekte, gelişim sağlanabilmekte, büyük ilerleme kaydedilmekte hatta bazı otizmli çocukların ilerleyen yaşlarda yaşıtlarından farkı kalmayabilmektedir.”
Otizmli bireyin eğitiminde çok basit dille, yüksek olmayan sesle ve somut bir şekilde iletişim kurmak şart. Özel Şefkat Özel Eğitim Okulu’nda otizmli bireylerin eğitiminde, ‘ABA’ yani ‘Uygulamalı Davranış Analizi’ metodu uygulanıyor. Bu, bireyin davranışını değerlendirmek ve değiştirmek için uygulanan sistematik bir yaklaşım. Ayrıca replik silikleştirmeyle öğretim, fırsat öğretimi, ayrık denemelerle öğretim ve yanlışsız öğretim, model olma yöntemleriyle de ABA eğitimi desteklenmekte.
Hilal Şahinarslan Yaran, ABA metodu hakkında şunları söylüyor: “ABA davranışçı bir yöntemdir ve otizmli çocukların davranışlarını değiştirmeyi amaçlar. Aynı zamanda yeni davranışların öğretimi için de kullanılır. Uygulamalı davranış analizinde bireye kazandırılmak ya da azaltılmak istenen davranışlar sistemli bir şekilde gözlemlenerek kayıt altına alınır. Bireysel farklılıklar göz önüne alınarak, birey için uygun olan pekiştireç sistemiyle istenilen davranış kazandırılmaya başlanır. Çocuk, istenilen davranışı gerçekleştirdiğinde ödül kazanır ve sistem bu şekilde devam eder. Yapılan gözlem ve tutulan kayıtlarla, kazanmış olduğu pekiştireç azaltılıp, ortadan kaldırılarak bireyin istenen davranışta bağımsızlığa kavuşması beklenir. Hedef davranışa ulaşıldığında eğitimin etkisi değerlendirilerek hem şu an hem de gelecekte bireyi daha da bağımsızlaştıracak yeni uygulamalara geçilir. Bu eğitimle istenmeyen sorunlu davranışlar azaltılırken, bireyin hedef davranışları kazanması ve alternatif davranışlar edinmesi sağlanır.
Burada nihai hedef, otizmli çocukların akranlarıyla birlikte kaynaştırma programlarına devam edebilecek düzeye gelmesidir. Uygulamalı davranış analizi, otizmde uygulanan diğer yöntemlerle karşılaştırıldığında, en başarılı ve sonuç veren yöntemdir.” ABA eğitiminin evde de devam ettirilmesi gerektiğini belirten Yaran, bunu sağlamak amacıyla düzenli olarak ebeveyn ve bakıcılara yönelik eğitimler verdiklerini de ifade ediyor. Ailelere otizmli bireylerle iletişimi kolaylaştıracak ipuçları da veren Yaran, sözlerine şöyle devam ediyor:
“İletişim kurması için ona yardım edin, sabırlı olun, cümlesini tamamlamasına izin verin. Otizmli birey siz konuşurken size bakmayabilir ama bu dinlemediği anlamına gelmez. Konuşmadan önce bireyin dikkatinin üzerinizde olduğundan emin olun. Normal ses tonuyla konuşun. Yüz yüze bakın ki ifadenizi görebilsin. Eğer söylediklerinizi anlamadıysa tekrarlayın. Siz ne söylediğini anlamadığınızda, duyduklarınızı tekrarlayın ve onay isteyin. Eğer emin değilseniz verdiği mesajı anlamış gibi davranmayın, onaylamak ve anlamak için çaba gösterin. Çocuğa doğru dönerek konuşun. Mümkün olduğunca görsel ipucu ve resimler kullanın. Eğer birey, açık uçlu sorulara tepki vermiyorsa, ona seçenekli sorular sorun. Deyim ve mecazi söylemler kullanmayın.”
İLETİŞİM
Yavuz Sultan Mah. Bilge Sok. No:5
Derince/Kocaeli
Telefon: (0262) 239 88 86 – 0541 239 88 86
NASIL ARANDI: #özel şefkat özel eğitim kurumu # hilal şahinarslan yaran # otizm # özel eğitim # özel birey # otizm farkındalık haftası # nisan
