Çocuğunuzun sağlıklı dişlere sahip olmasını ve ileriki yaşlarda da bir sorun yaşamasını istemiyorsanız, 1 yaşına geldiğinde diş kontrolüne başlamalısınız. Böylece, çocuğunuzun çenesinin ve dişlerinin düzgün gelişip gelişmediğini kontrol etmekle kalmaz, diş temizliğinden diş bakımına kadar her konuda diş hekimden destek de alabilirsiniz. Çocukların diş sağlığının korunmasıyla ilgili merak edilen soruları uzun yıllardır çocuk diş hekimliği yapan Dt. Ayşegül Aydın’a yönelttik.
1983 Trabzon doğumluyum. İlkokul, ortaokul ve liseyi Trabzon’da okudum. Hacettepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nden 2007 yılında mezun oldum ve çocuk diş hekimliği yapmaya başladım. Yaklaşık 12 yıldır diş hekimi olarak sadece çocuk hasta kabul ediyorum. Bunun 8 yılı İstanbul’da, 4 yılı İzmit’te geçti. İzmit’e geldikten sonra da İstanbul’daki hastalarım beni bırakmadı. Çocuk hastalar hekimlerine çok sadık. Öyle ki artık erişkin hekimine teslim edebileceğim hastalarım bile bana gelmek istiyor.
Açıkçası çok özel bir sebebi yok. Çalışmaya ilk başladığım klinikte bir ortodonti uzmanımız vardı, ben de o zamanlar ortodonti alanına çok meraklıydım. Hacettepe Üniversitesi’nde okurken ortodonti konusunda çok detaylı eğitim alıyorduk. Hekim arkadaşım bendeki bu hevesi görünce, kendisine ait çocuk kliniğinde benimle çalışmak istediğini söyledi. Bunun üzerine İstanbul’a gittim ve orada çalışmaya başladım. Burada çocuk hastalarla çalışmaktan büyük keyif aldım. Çocuk hastalar, iletişiminizi ve sosyal ilişkilerinizi daha fazla ortaya çıkarabileceğiniz bir grup.
Erişkinlerde diş tedavisi yaparken daha rahat davranabiliyorsunuz, örneğin iğne yapacağınızı saklamıyorsunuz. Oysa çocuklara bunu farklı bir şekilde anlatmanız gerekiyor. Ben çocukların oyun, masal ve hayal dünyalarının içinde olmak istedim. Belki de içimdeki çocuğu hiç öldürmediğim için çocuklarla çalışmak daha keyifli geldi.
Diş gelişimi anne karnında başlar, o yüzden hamile annelerimiz ne kadar iyi beslenirlerse, sigaradan ve radyasyondan ne kadar uzak dururlarsa, çocuklarının dişleri de o kadar sağlıklı olur. Anneler, çocuklarını emzirmeyi çok seviyor ama o çocuğun en geç 2 yaşına kadar anne sütünü bırakmış olması gerekiyor.
Çocuklar 2,5 yaş civarında 20 dişe sahip oluyor. Ebeveynler ne yiyorsa, çocukları da aynı gıdayı tüketebilecek duruma geliyor. O yüzden çocuklar 2 yaş itibariyle normal besine tamamen geçebilir. Fakat bir çocuk akşam yatmadan önce süt içerse, bu durum çocukluk çürüğüne sebep olur. Anne sütü de normal süt de çürüğe yol açar. Sütün içine hiçbir şey katmasanız dahi içindeki proteinler aracılığıyla dişlere yapışır, sabaha kadar dişlerin üstünde kalır ve ‘erken çocukluk çağı çürüğü’ dediğimiz çürüklere sebep olur.
Bir bireyde süt dişlerin sayısı 20, daimi dişlerin sayısı genelde 28’dir. Yirmilik dişlerimiz de varsa bu sayı 32 olur. 2,5 yaştan itibaren çocukların 20 adet süt dişi çıkmış olur. Bu dişler 6 yaşa kadar ağızda kalır. 6-12 yaş aralığında dişler değişir. Çenemiz büyüdükçe mevcut dişlerin arkasından yeni dişler çıkar. Bunlardan en önemlisi de 6 yaş dişleridir. 6 yaş itibariyle ağız içi bakımı yapılmazsa, arkadaki birinci azı dişi çok çabuk çürür. Bunu engellemek için çocuklara 6 yaştan itibaren ‘fissür örtücü’ dediğimiz koruyucular uygulanıyor. Bu koruyucular flor vernikten daha farklı, tek tek azı dişlerin üzerine bir seferde uygulanır. Dişin üzerinde kaldığı süre boyunca dişi korur. 12 yaştan sonra da dişler tamamen oturmuş olur. Keza bu yaşlarda dişlerde tebeşirimsi beyazlanmalar gerçekleşir. Bu durumda dişlerin minesinde bozukluk başlamış demektir. Bunu önlemek için flor vernik uygulamasını tavsiye ediyoruz. Ön dişlerde küçücük bir renklenme varsa bu ileride dişlerde lezyonlara, diş minesinde erimelere, çürümelere ve erken diş çekimine neden olabilir. Bu nedenle gece yatmadan önce çocukların dişleri muhakkak fırçalanmalı ve 6 ayda bir diş hekimi kontrolü kesinlikle atlanmamalıdır.
İlk diş kontrolü 1 yaşında gerçekleşmeli.
Diş fırçalama alışkanlığını çocuğa kazandıran ebeveynidir. Örneğin, eğer dişi çıkmışsa 6 aylık bebek emzirildikten sonra ağzındaki dişler bir tülbent ya da parmak fırça dediğimiz silikon fırça aracılığıyla temizlenmelidir. Bu uygulama dişleri temizlenmenin yanı sıra masaj yapmak anlamına da gelir. Böylece çocuk diş çıkarma sürecini daha ağrısız, daha sancısız ve rahat geçirir. Kısacası bebekler 6 aylıkken, ilk diş çıkarmaya başladıklarında, diş temizliği de başlar. Sonrasında 6-7 yaşlarına kadar diş fırçalama görevi ebeveyndedir. 7 yaşından itibaren diş fırçalama sorumluluğu çocukta olmalı. Günde en az iki kere, 2’şer dakika dişini fırçalamayı öğretmeli hatta okula da kapaklı fırçasını götürerek 3 defaya çıkmalıdır. Yine 5 yaşındaki çocuklara diş ipi kullanımını öneriyorum. En çok görülen diş çürüğü, iki dişi de çürüten ara yüz çürüğü tipidir. Ara yüz çürüğünü diş ipi engeller. Günde bir veya iki defa dişlerin arasını temizleyerek ara yüz çürüklerini rahatlıkla engelleyebilirsiniz.
Diş kaşıyıcılarla bu sorun giderilebilir. Parmak fırçalar da aynı görevi görür, bebeğin diş etlerine de masaj yapmış olursunuz. Ya da bir kış sebzesi olan pırasayı buzdolabına koyun, soğuduktan sonra çocuğun eline verin, ağzında onunla oynadıkça kaşıntısı geçer. Kaşıntıyı geçirmesi için geliştirilmiş jeller var, gece saatlerinde bu jeller sürülürse bebeğin uykuya dalması kolaylaşır. Yine dayanamadığı noktada ağrı kesiciye başvurulabilir.
Ebeveynler, yılda iki kere florür uygulamasına izin verebilir. Florür; diş minesini sertleştirir, güçlendirir, çürüklere karşı dirençli hale getirir. Diş minesinin kendini tamir etmesini ve yeniden yapılanmasını sağlayan elementtir florür. Erken yaş çürüğü olan çocuklarda florür vernik kullanıyoruz. Maalesef herkes florürün zeka geriliğine sebep olduğunu düşünüyor ve bu algı yoğun şekilde topluma sinmiş. Yılda iki kez uygulanan dozların sakıncalı olmadığını rahatlıkla söyleyebilirim. Evde de florürlü diş macunu kullanılabilir, ben de kullanıyorum.
Çocukların diş macunlarındaki florür dozu yetişkinlere oranla daha düşük çünkü yutma tehlikeleri var.
Öncelikle aile kötü deneyimlerini çocuğun yanında anlatmamalı. Aslında işi tamamen doktorlarına bırakmalılar. Çocuk, diş hekimine gittiğinde kesinlikle koltuğa oturtma konusunda zorlanmaz. Çocuk, en sonunda kendisi o koltuğa oturmayı seçer. Ona istemediği sürece bir şey yapılmayacağı belirtilir. Bu çocuk için çok rahatlatıcı oluyor. Çocuğun hekimine güvenmesi çok önemli. Örneğin en küçük işlemlerden biri olan dolgu mu yapılacak? Çocuğa kullanılacak aletler tanıtılır, yapılacak uygulamanın canını acıtmayacağı söylenir. Cesaretlenen çocuk, bu işlemi yaptırdığında büyük bir şey başarmış hissine kapılır. Çocuklar böylece klinikten mutlu ayrılırlar.
Diş sıkmanın çeşitli sebepleri var. İlk sebep psikolojik diyebiliriz. Kardeşi olacak çocuklar ya da istedikleri alınmayan çocuklar diş sıkar. Sınav döneminde de çocuklarda diş sıkma ya da gıcırdatma problemi ortaya çıkıyor. Keza bağırsak parazitlerinden ötürü de gece uyurken diş sıkma gerçekleşebiliyor. Erişkinlerdeki diş sıkma daha çok stres ve psikolojik sorunlardan kaynaklanıyor.
NASIL ARANDI: #Dt. Ayşegül Aydın # diş # sağlık # ağız # temizlik # çocuklar # bebek # uzman # dişçi # diş sağlığı # kocaeli
